En toen waren er nog maar zeven … Op de lijst met ‘s werelds grootste bedrijven van zakenblad Forbes staan nog maar zeven Nederlandse bedrijven in de top 1000. Geen van alle staan in de top 10. Ook niet in de top 100. Het eerste Nederlandse bedrijf, ING, komen we pas op plaats 200 tegen. Nummer twee, ASML staat daar kort achter.

Juist dat bedrijf uit Veldhoven zaaide afgelopen week paniek bij de Haagse politiek door te hinten op een vertrek uit Nederland. De waarschuwing van ASML-ceo Peter Wennink ging vooral over de locatie van toekomstige investeringen. De fabrikant van chipmachines verwacht dit decennium de productie en werkgelegenheid te verdubbelen en het is volgens Wennink maar de vraag of voor die uitbreidingen Nederland nog wel de meest logische plek is.

Er werd zelfs gefluisterd over verplaatsing van het hoofdkantoor naar het buitenland. De overhaaste aanpassing van het Belastingplan 2024, waardoor inkoop van eigen aandelen fors zal worden belast (een amendement ingediend en aangenomen na de val van het kabinet door een machtsdronken Tweede Kamer) maakt Nederland als hoofdzetel minder aantrekkelijk.

Nog maar zes
Mocht het zover komen, dan resten zelfs nog maar zes Nederlandse bedrijven bij de eerste duizend van de Forbes-lijst. Voor een hoge plaats op die lijst moet een bedrijf scoren op vier onderdelen: hoge omzet, hoge winst, veel vermogen en een grote marktkapitalisatie. Volgens die methode kwam de Amerikaanse bank JPMorgan in 2023 als grootste bedrijf ter wereld uit de bus. Oliebedrijf Saudi Aramco staat op twee en de rest van de top 5 bestaat uit Chinese banken. Alphabet (Google), Microsoft, Apple, Exxon en Bank of America maken de top 10 compleet.

Shell valt daar net buiten, op plaats 11. Maar Shell is geen Nederlands bedrijf meer. Vroeger telde het als Brits-Nederlandse onderneming nog wel mee bij de vaderlandse top, maar het hoofdkantoor in Den Haag werd verruild voor Londen. Hetzelfde geldt voor Unilever: uit Rotterdam naar Londen en sindsdien een Brits bedrijf. Bij deze verplaatsingen speelde de overijverige Tweede Kamer overigens ook een grote rol: een kabinetsvoorstel om de dividendbelasting te schrappen werd woedend terzijde geschoven, want bedrijven moesten juist méér belasting betalen. Symboolpolitiek heeft een hoge prijs.

Het vertrek van Shell en Unilever kreeg veel aandacht. Maar de verschraling van de positie van Nederland op de Forbes-lijst heeft nog meer oorzaken. Wie de lijst van 2008 erbij pakt, die werd samengesteld net voordat de kredietcrisis in volle heftigheid uitbrak, ziet dat er dat jaar maar liefst vijftien Nederlandse bedrijven bij de eerste duizend stonden. Daarvan stonden er twee (Shell en ING) zelfs in de top 10.

Ver boven gewichtsklasse
In 2008 waren we nog echt een land van multinationals, dat ver boven z’n gewichtsklasse bokste, met invloedrijke bank-verzekeraars en grote bedrijven als Philips, Akzo en KPN. De kredietcrisis maakte de Nederlandse banken een kopje kleiner. Fortis ging ten onder en het ternauwernood uit de boedel geredde ABN Amro ging van wereldspeler naar middelgrote, regionale bank. ING moest zichzelf saneren om in aanmerking te komen voor een reddende staatslening. SNS werd genationaliseerd.

Philips smolt langzaam weg via een continu proces van saneren en verkopen van onderdelen dat al ver voor de kredietcrisis was begonnen. Het bedrijf staat nu nog wel in de top 1000, maar veel lager dan vroeger. Akzo viel uit die top 1000, net als KPN en Wolters Kluwer. TNT kwam in Amerikaanse handen. Aegon verkocht de Nederlandse tak en doet nu zaken vanuit Bermuda. DSM verplaatste het hoofdkantoor naar Zwitserland.

Wat kregen we daarvoor terug? Chipfabrikant NXP en verzekeraar NN kwamen erbij in de top 1000. Ahold steeg een aantal plaatsen, net als Heineken. Dat is mooi, maar het algemene beeld is de afgelopen tijd toch sterk verslechterd.Nederland is geen land meer van multinationals. We lijken al meer op België: buitenlandse multinationals zetten de toon in de economie, aangevuld met wat beloftevolle technologiebedrijven van eigen bodem. ASML is het bedrijf dat zich onttrekt aan de belgificatie van Nederland: groot, groeiend en invloedrijk, met het hoofdkantoor in eigen land.

Met een eventueel vertrek van ASML zou de transformatie compleet zijn. Niet dat er iets mis is met België, maar het is toch wennen.

Lees het volledige artikel: https://fd.nl/politiek/1510510/met-het-vertrek-van-asml-zou-de-belgificatie-van-nederland-compleet-zijn