Een minister voor klimaat, een nationaal klimaat- en energieakkoord, jaarlijks 50.000 woningen van het gas, een CO2-minimumprijs, meer wind op zee, een kilometerheffing voor vrachtwagens en een dreigement met een vliegbelasting te komen als internationale afspraken over schoner vliegen niet lukken. Blader door het regeerakkoord en je struikelt over verwijzingen naar de donkergroene duurzame ambities van Rutte III.
Natuurlijk, papier is geduldig en we moeten nog maar zien of het allemaal echt van de grond komt. Maar de wil om serieus werk te maken van de energietransitie spreekt in elk geval uit de tekst. Bij de milieubeweging zullen ze toch wel hebben geglimlacht toen het regeerakkoord naar buiten kwam.
Maar inmiddels staan de mondjes weer zuur. Want dat ambitieuze energie- en klimaatbeleid van Rutte III, gaat dat niet zorgen voor meer ongelijkheid? Draaien niet juist arme Nederlanders er voor op? Jawel, zegt Milieudefensie. Veel mensen hebben geen geld voor warmtepompen en isolatie. De armste huishoudens worden relatief het hardst geraakt door de groene plannen van het kabinet, blijkt uit een berekening van onderzoekbureau CE Delft. Milieudefensie-directeur Donald Pols concludeert: ‘Rutte III kiest er voor om de zwaarste lasten op de zwakste schouders te leggen.’
Dat klinkt niet best. Als de conclusie klopt, dan moeten we daar zeker wat aan doen. Maar niet op de manier die Milieudefensie wil. Pols wil een ‘eerlijk energieakkoord’, waarbij lage inkomens worden ontzien. Maar wat we nodig hebben voor een snelle energietransitie is een akkoord dat die transitie zo voortvarend en efficiënt mogelijk laat verlopen. Een akkoord louter gericht op de energie- en klimaatdoelstellingen van het kabinet en het akkoord van Parijs. Hoe ambitieuzer hoe beter. Alles moet uit de kast. Grote en kleine bedrijven, rijke en arme huishoudens, ze moeten allemaal aan de bak om de energietransitie mogelijk te maken.
Daarom moeten er met zo’n akkoord juist niet ook nog allerlei andere fraaie doelstellingen worden nagestreefd, bijvoorbeeld over een eerlijke inkomensverdeling in Nederland. Wie het klimaat wil redden en met dezelfde maatregelen de armoede wil bestrijden, doet beide maar half.
Moet er dan geen aandacht zijn voor de koopkrachteffecten van het energiebeleid? Natuurlijk wel. Maar daar gaat niet minister Wiebes van Klimaat over, maar minister Koolmees van Sociale Zaken en zijn collega Hoekstra van Financiën. Samen hebben zij een uitgebreid arsenaal aan wapens om onrecht te bestrijden. Belastingen, subsidies, uitkeringen, toeslagen, bijzondere regelingen, vrijstellingen, er is geen land waar de overheid aan zoveel knoppen kan draaien om de koopkracht te finetunen. Daar is geen inkomensafhankelijke warmtepomp, kindgebonden isolatietoeslag of progressief elektriciteitstarief voor nodig.