Moet je een boek lezen voordat je het kunt recenseren? Natuurlijk. Maar moet je een boek lezen waarvan je van tevoren al aan voelt komen dat je er weinig aan zult vinden? Een boek bovendien waarvan je via artikelen, recensies en vooral heel veel interviews met de auteur, al zo ongeveer weet wat er in staat? Er liggen nog stapels ongelezen boeken op me te wachten waar ik wèl echt zin in heb. Dus zo’n boek ga ik niet lezen en daarom ook niet recenseren.
Maar ik kan wel proberen uit te leggen waarom ik het aan me voorbij laat gaan. Welnu, daar komt ‘ie. Hét cultboek van 2017, Doughnut Economics van de Britse econoom Kate Raworth, laat ik op het stapeltje ‘ongelezen’ liggen. Ik heb geen zin om me door tirades tegen de ‘mainstream’ economische wetenschap te worstelen. Ik geloof zo wel dat zij de meeste economen ‘neo-liberaal’ vindt, dat ze denkt dat hun wiskundige modellen te mechanisch zijn, en dat er een totaal nieuw paradigma nodig is. Ik krijg uit de artikelen en interviews sterk de indruk dat Raworth de revolutie predikt tegen een clichébeeld van de economische wetenschap dat nu niet bestaat en ook nooit heeft bestaan.
Ze wil dat economie gaat over zaken als sociale cohesie, over ecologie en over grenzen aan de groei. Nou, dat wil ik ook. En ik ken geen econoom die er anders over denkt. Al meer dan een eeuw gaat de economische wetenschap over zaken als ongelijkheid, milieuvervuiling en wat daar met economische instrumenten aan te doen is. Het antwoord is dan vaak (maar niet altijd): corrigeer marktfalen met belastingen, subsidies of overheidsregels. Die antwoorden bevallen Raworth misschien niet (‘Weg met het obscurantisme van de experts’, zei ze in De Groene), maar betekent nog niet dat ze verkeerd zijn.
Wat lees ik dan wel? Een boek dat juist niet de revolutie preekt, of alle economen op een hoop veegt, maar dat op weloverwogen analyseert wat de economische wetenschap kan bijdragen aan het algemeen belang. Economics for the Common Good van de Franse econoom en Nobel-prijswinnaar Jean Tirole is voor mij het beste boek van 2017. Vooral de hoofdstukken waarin hij uitlegt hoe de kennis van economen kan helpen bij het oplossen van grote maatschappelijke uitdagingen, zoals klimaatverandering, digitalisering, onzekerheid op de arbeidsmarkt, monopolies in netwerkindustrieën (denk aan Google, Facebook) en instabiele financiële markten. Tirole zegt niet dat alles helemaal anders moet, nagelt niemand aan de schandpaal en diskwalificeert niet met een breed gebaar een hele wetenschappelijke stroming, maar argumenteert, wikt en weegt, legt omzichtig uit.
Een bestseller zal het dus wel niet worden. Maar mocht u zichzelf een intellectueel cadeautje willen geven voor het nieuwe jaar, koop die dikke pil van Tirole.