Graag begin ik deze column met het aanbieden van oprechte excuses aan al mijn vrienden. Excuus aan Bart Stoffels en aan Rineke Gieske-Mastenbroek. En aan Widoetma Narain uit Arnhem, Willem-Aart Hop uit Spakenburg en natuurlijk aan Fokke Obbema uit Amsterdam. Ook zeg ik welgemeend sorry tegen Remco Dijkstra en Annette van Trigt. En zelfs tegen Thierry Baudet, met wie ik tot mijn verrassing ook vrienden blijk te zijn.
Excuus, sorry, het spijt me, maar ik zeg de vriendschap met jullie op, en tegelijk ook met de honderden andere mensen die zich de afgelopen jaren aansloten bij mijn vriendengroep. Het gaat u allemaal goed. Ik stop ermee. De stekker gaat er uit. Ik heb mijn Facebook-account verwijderd.
Dat is overigens makkelijker gezegd dan gedaan, want Facebook neemt niet graag afscheid. In eerste instantie wil Facebook mijn account alleen maar deactiveren. Pas over veertien dagen wordt hij permanent verwijderd. Tenzij ik tussendoor toch weer een keer inlog, want dan gaat mijn account gewoon weer aan. Dus ik moet nu twee weken lang de impuls onderdrukken om te checken hoe het met mijn vrienden gaat. Vandaar dit openbare afscheid: ik kan nu echt niet meer terug. Hoop ik.
‘Het gaat u allemaal goed. Ik stop ermee. De stekker gaat er uit. Ik heb mijn Facebook-account verwijderd’
Reden voor mijn besluit is uiteraard de berichtgeving deze week over de manier waarop Facebook-gegevens zijn gebruikt om de Amerikaanse verkiezingen te beïnvloeden. Het Britse bedrijf Cambridge Analytica blijkt de gegevens van vijftig miljoen Amerikaanse Facebook-gebruikers te hebben geroofd om er vervolgens een uitgekiende campagne van misinformatie en manipulatie op los te laten. Het gevolg van deze extreme vorm van kiezersbeïnvloeding zit nu in het Witte Huis. Cambridge Analytica bemoeide zich ook met het brexitreferendum, de presidentsverkiezingen in Kenya en wie weet wat meer.
Slecht of verkeerd geïnformeerde kiezers zijn de achilleshiel van elk democratisch systeem. Algemeen kiesrecht is een fantastische verworvenheid, maar de keerzijde is dat kiezers die er niets van weten of snappen net zoveel invloed hebben als kiezers met een diepe kennis van de materie. Daar zou ik niets aan willen veranderen, maar het geeft de maatschappij wel de opdracht om het aantal politieke onbenullen zo laag mogelijk te houden. Ik leefde altijd in de illusie dat we met scholing, transparante politieke processen en vrije kwaliteitspers een eind zouden kunnen komen. Maar nu zijn er dus bedrijven die al hun programmeerkunsten en analysekracht gebruiken om precies het tegengestelde te doen, en actief proberen kiezers dommer en onnozeler te maken.
Door Facebook te gebruiken werk ik daar blijkbaar aan mee. We ruilen ongemerkt een van onze belangrijkste grondrechten – vrije en open verkiezingen – in voor gratis toegang tot de vakantiefoto’s van onze vrienden en onbeperkte kattenfilmpjes. Dat lijkt me een uiterst beroerde ruil. Mijn vrienden stuur ik deze zomer een ouderwetse ansichtkaart. Hoop ik.