Nergens in Europa is ondernemerschap zo goed voor je carrière als in Nederland. En ook buiten Europa zijn er weinig landen waar succes in ondernemen zo wordt gewaardeerd als hier. Alleen in Brazilië antwoorden meer mensen (ruim 80%) positief als hen wordt gevraagd of ondernemerschap een goede stap in je carrière is. In Nederland staat het aantal bevestigende antwoorden op 79%. Dat is een hoger percentage dan in bijvoorbeeld de Verenigde Staten of het Verenigd Koninkrijk, en veel hoger dan in Duitsland, België en Zweden.
Deze verrassende cijfers komen uit een nieuw rapport van de Oeso dat afgelopen week verscheen. ‘Entrepreneurship at a Glance 2015′, heet het, en bevat een dapper poging om de brij aan nationale statistieken over ondernemerschap te harmoniseren, zodat internationale vergelijkingen mogelijk worden.
Geen gemiddeld land
Nederland blijkt bepaald geen gemiddeld land te zijn. In veel van de grafieken en tabellen in het rapport is ons land een buitenbeentje. Vooral in de crisisjaren na 2008, lijkt de Nederlandse economie een ander pad te hebben genomen dan omringende landen. Nergens in Europa, of elders in het Oeso-gebied, groeide het aantal kleine en middelgrote ondernemingen zo snel als hier. Volgens de cijfers van de Oeso steeg het aantal mkb’ers in de industrie tussen 2008 en 2012 met een kwart. In de dienstensector kwam er zelfs ruim de helft meer mkb-bedrijven bij. Het aantal kleine bouwbedrijven steeg met ruim een derde.
In bijvoorbeeld Duitsland lag die groei tussen de 4% (industrie) en 16% (bouw). Ook in België was de toename beduidend minder, terwijl het aantal mkb’ers in het Verenigd Koninkrijk zelfs daalde. Deze drie buurlanden werden door een minder diepe recessie getroffen dan Nederland. In een land als Spanje, dat net als Nederland door een huizencrisis werd getroffen waardoor de crisis extra hard aankwam, zag in zowel de industrie als de dienstensector en de bouw het aantal kleine bedrijven dalen.
Schijnzelfstandigen
Nederland werd mkb-kampioen, midden in een diepe recessie. Dat kun je opvatten als een teken van economische veerkracht, maar ook als een teken van zwakte. Zijn die nieuwe Nederlandse ondernemers misschien niet veel meer dan verborgen werklozen, die uit pure onmacht om een nieuwe baan te vinden, maar een inschrijfformulier bij de plaatselijke Kamer van Koophandel hebben gehaald? Zijn het schijnzelfstandigen zonder omzet en ambitie?
Harde bewijzen daarvan zijn in het Oeso onderzoek niet te vinden. Maar de opstellers melden wel (zonder Nederland expliciet te noemen) dat in landen waar het aantal kleine bedrijven toenam, het aantal grote bedrijven daalde. Dat zou kunnen beteken, schijven ze, dat een deel van mkb-toename werd veroorzaakt door ontslagrondes bij grote bedrijven.
Zonder werknemers
Een andere aanwijzing dat nieuwe Nederlandse ondernemers dat tegen wil en dank zijn geworden, is het aantal eenmanszaken in Nederland. Echte ondernemers hebben een groeiambitie. Daarvoor is op een gegeven moment personeel nodig. Maar nergens in Europa, met uitzondering van Polen, is zo’n groot deel van de ondernemers zelfstandig zonder personeel. Volgens de Oeso-cijfers doet maar liefst 79% van de Nederlandse bedrijven het zonder werknemers. In Duitsland is dat percentage 73, in het Verenigd Koninkrijk zelfs slechts 42.
Zijn onze nieuwe ondernemers dan in meerderheid schijnzelfstandigen en teleurgestelde werklozen? Ik denk toch van niet. Dat Nederlandse ondernemers zo weinig genegen zijn personeel aan te trekken, kan minstens zo goed verklaard worden door de hoge kosten en administratieve lasten die dat met zich meebrengt. Wie wil er werkgever worden, als je bij ziekte twee jaar loon moet doorbetalen, als je transitievergoedingen moet betalen en arbo-goedgekeurde bureaustoelen moet aanschaffen?
Bewuste keuze
Bovendien: in sectoren waar veel zzp’ers werken, is personeel ook minder nodig. Netwerken van samenwerkende zzp’ers zijn een prima vervanging van traditionele werkgever-werknemerrelaties. Juist omdat Nederland veel zzp’ers heeft, kunnen bedrijven groeien zonder werknemers.
Dit zijn uiteraard hypotheses. Harde bewijzen heb ik niet. Maar het feit dat zoveel Nederlanders ondernemerschap een goede carrièrestap vinden, is een duidelijke aanwijzing dat niet alle zzp’ers verborgen werklozen zijn, maar dat het voor velen een bewuste, en positieve keuze is.