Wij zijn allemaal te laat gaan inzien wat er met de middenklasse aan de hand is. Er is te lang gedacht: met die middenklasse gaat het wel goed. Zo vatte minister van Financiën Wopke Hoekstra maandag bij Jinek zijn H.J. Schoo-lezing samen. De CDA’er had het ook over immigranten die geen handje willen geven, maar toch vooral over de vergeten middenklasse en hun enorme problemen.
Van alle vergeten groepen is de middenklasse toch wel de meest bijzondere. Want aan geen groep wordt zo veel gedacht. De afgelopen decennia heeft ongeveer iedere politicus, van links en rechts, de ‘vergeten middenklasse’ in de spotlight gezet. Premier Mark Rutte heeft de hardwerkende Nederlander geadopteerd en voormalig CDA’leider Sybrand Buma nam het consequent op voor de gewone Nederlander.
‘En zo gaan we via Lubbers en Den Uyl terug naar de jaren zestig, toen de politiek de middenklasse z’n welvaartsstaat gaf’
In 2015 ging Lodewijk Asschers Willem Dreeslezing over de waarde van de middenklasse. Hij zei: ‘Joe Sixpack, Otto Normalverbraucher en onze eigen Jan Modaal hebben het moeilijk.’ Zeven jaar eerder was het PvdA-prominent Thijs Wöltgens die in NRC Handelsblad schreef over de teloorgang van de middenklasse. Hij had het daar ook al over de geen-handjes-gevende allochtoon, maar vond vooral dat de bedreigde middenklasse, als ruggengraat van de samenleving, moest worden versterkt.
Ook de Fortuyn-revolutie van begin deze eeuw en het burgerlijke antwoord daarop van Jan Peter Balkenende, stonden in het teken van het herstel van de bedreigde middenklasse. De Derde Weg van Wim Kok was weinig anders dan een poging om de middenklasse mee te krijgen in de veranderende economie. En zo gaan we via Lubbers en Den Uyl terug naar de jaren zestig, toen de politiek de middenklasse z’n welvaartsstaat gaf.
‘Elke keer kwamen onderzoeker tot de conclusie: het valt allemaal wel mee met de middenklasse’
Telkens werd de middengroep bedreigd en telkens beloofden de politici redding. Elke keer weer werden onderzoekers er op uit gestuurd om de neergang in kaart te brengen. En elke keer kwamen zij tot de conclusie: het valt allemaal wel mee met de middenklasse.
In 2008, na het artikel van Wöltgens, concludeerde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) dat ‘de angst voor het verdwijnen van de middenklasse vooralsnog ongegrond is.’ In 2017, schreef de WRR: ‘In tegenspraak tot veel verontrustende verhalen is er geen sprake van dat het middensegment van de Nederlandse samenleving wordt uitgehold of in verval is geraakt.’ Duidelijke taal.
Politici zijn de middenklasse nooit vergeten. Ze hebben deze interessante kiezersgroep juist altijd scherp in het oog gehouden en hen enorme problemen aangepraat om vervolgens naar hun stem te kunnen hengelen.