Vroeger spraken economen zich met verve uit voor globalisering, voor vrije handel en voor open grenzen. Tegenwoordig doen ze dat veel bedeesder, en zeggen ze er direct bij: ‘we moeten de verliezers wel compenseren’. Want de onvrede onder de mensen moet wel een rationele reden hebben. Je stemt toch niet zomaar op Donald Trump, tegen de EU of voor de PVV? Iedereen zoekt naarstig naar het antwoord op de onvrede, en voor veel economen is compenseren van de verliezers van globalisering de belangrijkste kandidaat.
De vraag is echter hoe die compensatie er in de praktijk uit zou moeten zien. Hoe kunnen we geld en koopkracht afpakken van de winnaars en uitdelen aan de verliezers? Ik heb mij in de kerstvakantie gebogen over dat probleem en ben met volgende plan gekomen. Sommigen van u vinden het misschien wat overdreven en zullen het doorgeschoten compensatiedrang noemen, want het gaat ver. Buitengewoon ver.
Allereerst stel ik voor om alle winnaars veel meer inkomstenbelasting te laten betalen dan de verliezers. Er komt een belastingstelsel met verschillende schijven, waarbij arme Nederlanders (de verliezers) bijna geen inkomstenbelasting afdragen, en de rijken bijna alles. ‘Progressieve belasting’, noem ik dit systeem, want het is bepaald vooruitstrevend.
Daarbovenop moet een omvangrijk stelsel van toeslagen komen, betaald door het Rijk. Verliezers krijgen dan een toeslag voor zaken als huur, zorgverzekering en voor hun kinderen. De winnaars krijgen geen toeslagen, maar moeten deze juist financieren. Voor de allergrootste verliezers komt er ook nog een uit collectieve middelen gefinancierd uitkeringensysteem. Wie zijn baan verliest door de globalisering krijgt een uitkering, desnoods voor het hele verdere leven!
Genoeg compensatie zo? Dat had u gedacht. We gaan de verliezers ook de kans geven om direct mee te delen in de winsten van bedrijven die profiteren van de vrije handel. Dat doen we door fiscaal gesubsidieerde spaarpotten in te stellen, waarmee de verliezers aandelen kunnen kopen van deze bedrijven. Op latere leeftijd kunnen ze die koerswinsten verzilveren en horen ze automatisch bij de winnaars.
Deze door het Rijk gesubsidieerde beleggingspotten voor de oude dag, mogen wat mij betreft een enorme omvang krijgen. Anderhalf keer het totale jaarlijkse bruto binnenlands product van Nederland zouden we zo verliezersvriendelijk kunnen beleggen. Als dat geen compensatie is!
Doe er ten slotte ook nog wat Europees geld bij. Een paar honderd miljoen trek ik uit voor een speciaal hiervoor op te richten ‘European Globalisation Adjustment Fund’ (EGF), dat projecten steunt waarmee de verliezers geholpen worden bij opleiding en het vinden van ander werk.
Ik geef het toe, mijn plan is behoorlijk extreem. Misschien wordt straks wel bijna de helft van ons bbp via de overheid verdeeld. Maar de verliezers van globalisering zijn dan in elk geval netjes gecompenseerd.