De Griekse regering greep in en beleggers haalden opgelucht adem. Minister van Financiën Yanis Varoufakis doet een stap opzij. Onderminister van Buitenlandse Zaken Euclid Tsakalotos neemt zijn plaats over aan de onderhandelingstafel van de eurogroep. Beurzen schoten omhoog. De AEX sloot op de hoogste stand in jaren. Met Varoufakis uit de weg, gaan de onderhandelingen met Griekenland eindelijk lukken, hopen beleggers.
Persbureau Reuters noemt Tsakalotos een zacht sprekende econoom, die goed ligt bij de schuldeisers van Griekenland. Dat klinkt als de tegenpool van de schreeuwerige Varoufakis, die er prat op gaat dat iedereen in de eurogroep hem haat. Het lukte Varoufakis de afgelopen maanden niet om zijn academische gelijk weg te slikken.
Zal Tsakalotos zich pragmatischer opstellen? Het is te hopen, want zijn academische analyse van het Griekse probleem is minstens zo gelijkhebberig als die van Varoufakis. Als hoogleraar economie aan de Universiteit van Athene schreef Tsakalotos in 2011 een paper over Griekenland en de Europese crisis, waarin hij zijn visie uiteen zet. Gezien zijn nieuwe hoofdrol in de onderhandeling, las ik dat wetenschappelijk artikel met nieuwe interesse.
Contesting Greek Exceptionalisme within the European Crisis, luidt de titel (pdf). Griekenland is geen uitzondering, stelt Tsakalotos, want net als Spanje en Ierland is het land slachtoffer van het neoliberalisme. De crisis komt niet door spilzucht van de Griekse overheid, lakse belastinginning of cliëntelisme, maar door het op marktwerking gefocuste beleid dat in de jaren tachtig ook Griekenland in de greep kreeg.
Je zou kunnen denken dat Griekenland zich juist onttrokken heeft aan de tucht van de markt en via de opbouw van een onhoudbaar hoge staatsschuld juist steeds meer ambtenaren in dienst kon nemen, cadeautjes kon weggeven aan bevriende ondernemers en de belastinginning kon laten versloffen. Maar dat is een misverstand, legt Tsakalotos uit.
Neoliberalisme zorgt altijd voor inkomensongelijkheid en armoede. In landen als Spanje en Ierland is dat tijdelijk opgelost door burgers meer te laten lenen, zodat hun koopkracht toch verbeterde. Griekenland deed het anders: via verminderde belastingmoraal, cliëntelisme en meer ambtenaren.
Het staat er echt: niet cliëntelistische politiek heeft de Griekse economie laten ontsporen en de staatsschuld laten exploderen, maar het neoliberale project van marktwerking en privatisering. Om de massa mee te krijgen met dit project, moesten er wel nieuwe ambtenarenbaantjes worden bedacht en moest belastingontduiking wel oogluikend worden toegestaan.
Zo luidt de analyse van de nieuwe Griekse onderhandelaar. Hij praat misschien zachter dan Varoufakis, maar of Dijsselbloem met hem wel een hervormingsprogramma kan uitonderhandelen? Ik heb mijn twijfels.
(Eerder hier)