Pak iets af van de een, geef het aan de ander en je hebt geheid heibel in de tent. Iedere ouder weet het. En iedere minister van Onderwijs ook. Schuiven binnen de onderwijsbegroting is vragen om problemen. Prima als er bij een universiteit geld bij komt, maar als er bij een andere universiteit middelen worden weggenomen, dan is het oorlog.

Of in wat meer academische bewoordingen: ‘Ik heb als decaan en als rector nog nooit meegemaakt dat de relatie tussen de politiek en het hoger onderwijs, nota bene op het hoogtepunt van de economie, zo slecht was als nu.’

Het citaat komt van rector magnificus Carel Stolker van de Universiteit Leiden en was begin van de week te lezen in deze krant. Stolker is boos omdat minister Ingrid van Engelshoven van Onderwijs met geld wil schuiven. Er moet meer geld naar de technische universiteiten en een deel daarvan zal uit de budgetten van andere universiteiten komen. Bèta-richtingen winnen, alfa en gamma leveren in.

Dus zijn bij de opening van dit nieuwe academische jaar alle alfa’s en gamma’s boos. Het wetenschappelijk onderwijs komt in actie en roept dat de toekomst van de geesteswetenschappen op het spel staat. Exacte wetenschappen en de technische universiteiten zijn heus wel belangrijk, maar dat geldt ook voor rechten en economie. En ook voor de talen. En voor filosofie, psychologie, theologie en wat al niet meer.

Moderne wetenschap is multidisciplinair, hard en zacht tegelijk. Als we alleen maar wetenschappers opleiden die robots, kwantumcomputers en kunstmatige intelligentie kunnen ontwerpen, dan gaat onze maatschappij ten onder. Er zijn ook economen nodig die snappen waar de robots moeten worden ingezet, sociologen die weten hoe nog snellere computers onze maatschappij veranderen en filosofen die de kunstmatige intellecten een beetje moraliteit kunnen bijbrengen. Niet alleen bèta is belangrijk, de alfa’s en gamma’s verdienen toch ook extra geld?

Nou, nee. Nederland leidt meer dan genoeg bedrijfseconomen, bestuurskundigen, psychologen en juristen op. Ik snap dat het niet leuk is als je faculteiten moet laten krimpen, wetenschappelijk medewerkers moet ontslaan en studenten moet afraden om jouw studierichting te kiezen, maar deze tijd vraagt nu eenmaal om andere academici dan twintig, dertig jaar geleden. De interessantste ontwikkelingen vinden nu eenmaal plaats in de harde wetenschappen en de techniek. Daar gebeurt het, dus daar moeten de budgetten naartoe.

Nederland investeert nu juist weinig in bètastudies en technische opleidingen. In Europa zitten we in de achterhoede. Volgens recent onderzoek van het Rathenau Instituut produceert alleen Luxemburg nog minder wetenschappelijk opgeleide bèta’s en technici. Op elke duizend Nederlanders tussen 20 en 29 jaar zijn er slechts 12 met een master-, bachelor- of doctorstitel in de harde wetenschap. In Duitsland zijn dat er 20, in Frankrijk 26 en in Ierland zelfs 29.

Die achterstand van Nederland zullen we de komende jaren hard gaan voelen. Het Researchcentrum voor Onderwijs en de Arbeidsmarkt, van de Universiteit Maastricht, berekent dat we tot 2022 een kleine 62.000 extra universitair opgeleide technici nodig hebben. De technische universiteiten zullen er naar schatting nog geen 30.000 afleveren. De Nederlandse economie krijgt te kampen met een enorm tekort aan hoger opgeleid technisch personeel.

Tegelijkertijd studeren er meer juristen en economen af dan de markt nodig heeft. Er komen ook meer alfa’s bij dan de economie kan absorberen. Is het dan echt zo onredelijk om geld te verschuiven van de taal- en sociale wetenschappen naar de TU’s, waar inmiddels studentenstops zijn ingesteld om het aantal eerstejaars af te remmen? Ik denk het niet.

Sterker: de gamma-wetenschappers zouden hun budgetten vrijwillig moeten aanbieden! Juist de economen aan de universiteiten moeten inzien dat deze toekomstige tekorten aan hoogopgeleide beta’s en technici onze economie zullen schaden. Het pleidooi voor meer geld naar de TU’s zou juist vanuit de economische faculteiten moeten klinken. Wat minder economen in ruil voor wat meer techneuten is precies wat onze economie nodig heeft.

(FD)