Zes nieuwe macro-economische voorspellingen in nog geen tien dagen tijd. We hebben het wel eens met minder moeten doen. Zowel het Centraal Planbureau, De Nederlandsche Bank als de economen van de Rabobank kwamen met een nieuwe raming voor de Nederlandse economie voor het dit en volgend jaar.
Vanwege de onzekerheden rond de oorlog in Oekraïne, deden ze er alle drie ook nog een speciaal noodscenario bij: wat gebeurt er als oorlog, sancties en hoge energieprijzen langer aanhouden dan gedacht. In totaal zijn dat dus zes verschillende nieuwe ramingen.
Maakt u zich geen zorgen, ik zal ze hier niet stuk voor stuk bespreken. Dat hoeft ook niet want de overeenstemming is groot. In de drie basisscenario’s blijft de economie met gemak overeind. De groei dit jaar ligt rond de 3 à 3,5%. De werkloosheid blijft laag: op of net boven de 4% van de beroepsbevolking. Het begrotingstekort komt niet boven de 3%, maar daar wel bij in de buurt. Alleen over de inflatie lopen de verwachtingen wat uiteen. Het CPB verwacht dit jaar 5% inflatie, Rabobank 5,5%, terwijl DNB met 6,7% wat hoger zit.
Volgend jaar gaat die inflatie overigens weer omlaag, naar rond 2,5%. De groei komt in 2023 met pakweg 1,5% ook lager uit. De werkloosheid loopt iets op, vooral door groei van de beroepsbevolking, maar de arbeidsmarkt blijft zeer krap.
Dan de drie noodscenario’s: die zijn wat minder eensgezind. Uiteraard is de groei telkens lager en de inflatie wat hoger dan in het basisscenario. Het begrotingstekort komt boven het Europese plafond van 3% (hoewel die regel ook dit jaar door Brussel niet gehandhaafd zal worden).
Door de vaart die de economie uit 2021 heeft meegenomen, komt in alle noodscenario’s de bbp-groei in 2022 toch ruim boven de nul uit. In 2023 komt die nul wel dichterbij. De consumptie groeit nauwelijks meer (Rabobank) of krimpt zelfs (CPB en DNB), en ook de export draagt weinig meer bij.
Maar toch zien ook deze noodscenario’s er niet al te rampzalig uit. Er is geen sprake van een diepe recessie die langdurig sporen nalaat. De arbeidsmarkt blijft krap en de overheid gaat niet failliet. Dat kan natuurlijk liggen aan een gebrek aan fantasie bij de economen, die zich misschien niet goed kunnen voorstellen hoezeer de oorlog uit de hand kan lopen. Maar ik zie vooral een koele analyse van de cijfers: Rusland is nu eenmaal niet zo’n belangrijke economie voor Nederland, ook niet indirect via andere handelspartners.
Dat is een belangrijke vaststelling, want onnodige paniek over de economische gevolgen van de oorlog kan leiden tot onnodige voorzichtigheid bij bijvoorbeeld bedrijven. Dat zagen we twee jaar geleden, toen angst en onzekerheid aan het begin van de corona-epidemie leidden tot het afbellen van orders en afblazen van investeringen. Terugkijken is altijd makkelijk, maar de diepe recessie begin 2020 werd vooral veroorzaakt door deze paniek en veel minder door de coronamaatregelen. Zelfs de problemen bij het weer opstarten van de economie in 2021, waren deels te wijten aan de schrikreactie (en lage investeringen) van een jaar eerder.
Die investeringsachterstand is zelfs nu nog steeds niet ingehaald. Terwijl de economie als geheel herstelde en het bbp nu al z’n 3% boven dat van voor de pandemie ligt, bleven veel investeringen achter. Investeringen in voertuigen en bedrijfsgebouwen liggen nog altijd onder het niveau van eind 2019. Alleen in machines wordt inmiddels weer wat meer geïnvesteerd.
Het vertrouwen onder veel ondernemers is hoog. Niet alleen in de industrie, maar bijvoorbeeld ook in de bouw en delen van de retail. Tegelijkertijd verwachten veel bedrijven problemen bij het vinden van personeel, wat in principe arbeidsvervangende investeringen zou moeten uitlokken. Kapitaal is nog altijd goedkoop en de groeiverwachtingen zijn bepaald niet slecht, zelfs niet in de noodscenario’s. Toch komen de bedrijfsinvesteringen maar moeilijk op gang.
Waarom durven veel bedrijven het nog steeds niet aan? Is er een fundamentele onzekerheid in het Nederlandse ondernemerschap geslopen, na krediet-, euro-, en coronacrisis, en nu weer de oorlog in het Oosten? Een gebrek aan vertrouwen in de toekomst? In dat geval raad ik ondernemend Nederland aan om de zes nieuwe ramingen eens goed te bestuderen. Of in elk geval een of twee ervan. Dat lucht misschien op.
FD