Pensioenleugentje om bestwil

Leugentjes om bestwil, als je ze bedenkt klinken ze meestal redelijk en rationeel. Je vertelt het net even anders dan het is, maar daarmee dien je een hoger belang. Uiteindelijk profiteert iedereen van je subtiele verdraaiing van de waarheid. Het doel heiligt de middelen.

Een voorbeeld: na lang onderhandelen heb je een pensioenakkoord gesloten. Het verouderde pensioenstelsel wordt aangepast aan de eisen van de tijd. Nu komt het moment dat je aan de bevolking moet uitleggen waarom het nieuwe pensioenstelsel een verbetering is. Dat kun je doen door te wijzen op de technische voordelen van de hervorming. Je kunt uitleggen hoe schrappen van de doorsneesystematiek zal uitpakken en wat de voordelen zijn van het nieuwe pensioencontract. Maar onzeker is of je daarmee de bevolking enthousiast krijgt.

‘Een leugentje om bestwil heeft eigenlijk maar een nadeel: soms komt het uit en sta je in je hemd’

Je kunt ook een leugentje om bestwil vertellen. Dan zeg je: ‘Met dit stelsel is de kans dat we volgend jaar de pensioenen moeten korten veel kleiner.’ Of beknopter: ‘Hoera, we hebben kortingen voorkomen!’ Op die manier krijg je de mensen wel achter het akkoord, want wie wil er nou inkomen afpakken van gepensioneerden? Uiteraard vertel je niet dat een belangrijk element van het akkoord is dat kortingen in de toekomst juist sneller worden doorgevoerd. Dat principe is – paradoxaal – precies de reden dat de kortingen volgend jaar niet nodig zijn. Wie met de hand op het hart belooft in de verre toekomst hardvochtig te zullen korten zodra dat nodig is, houdt nu juist geld over om kortingen te voorkomen. Maar dat leg je natuurlijk allemaal niet uit.

Zo’n leugentje om bestwil heeft eigenlijk maar een nadeel. Heel soms komt het uit en sta je in je hemd. Bijvoorbeeld als tegen alle verwachtingen in de rente nog verder daalt, terwijl door handelsoorlog en brexit de aandelenbeurs flinke klappen krijgt. De dekkingsgraden van pensioenfondsen dalen dan zo hard, dat ze zelf met de belofte van korten in de verre toekomst niet meer boven het absolute minimum te krijgen zijn. De kortingen blijken helemaal niet van tafel.

Daar sta je dan in je witte interlockje. De gok is mislukt, je leugentje kwam uit. Misschien had je toch beter het eerlijke verhaal over de pensioenhervorming kunnen vertellen, hoe ingewikkeld dat ook was. Dan had de hervorming een solide draagvlak gehad en waren de plannen bestand tegen lage rente en lage koersen.

Maar wacht, waarom niet vuur met vuur bestrijden? De zaak valt misschien nog te redden met een nieuw leugentje om bestwil. Je denkt even na en dan heb je het: ‘Er is pensioengeld genoeg, we hoeven alleen maar de rekenrente te verhogen’.

(FD)