De ene hand uitgestoken in vriendschap, maar in de andere een honkbalknuppel om de volgende beuk uit te delen. Dat is de manier waarop de Amerikaanse president Donald Trump zijn handelspolitiek voert.
De inkt van de nieuwe handelsdeal tussen de Verenigde Staten en Mexico is nog niet droog – het Amerikaanse congres moet nog instemmen met het nieuwe United States-Mexico-Canada Agreement (USMCA) dat het North American Free Trade Agreement (Nafta) gaat vervangen -, maar de nieuwe dreun is al weer gegeven. Totdat Mexico zorgt dat de illegale immigratie vanuit Zuid-Amerika naar de VS stopt, geldt een 5%-straftarief op Mexicaanse import, zo kondigde de Amerikaanse overheid donderdag aan.
Mexicaanse politici die dachten dat ze door mee te buigen met de Amerikaanse handelseisen de zaak konden sussen, hebben de wispelturigheid van de Amerikaanse politiek op een dramatische manier onderschat. Ze hoopten met een handelsdeal importheffingen af te wenden, maar blijken alleen maar het geloof van Trump in de kracht van importtarieven te hebben versterkt. Dit smaakt naar meer, denkt Trump. Of in zijn eigen woorden: ‘Trade wars are good and easy to win.’
In Peking fronst men de wenkbrauwen. En in Brussel ook. Hoe werkt dat precies met deze Amerikaanse president? Kun je wel serieuze afspraken met hem maken? De Chinezen voeren al maandenlang vredesonderhandelingen om de voor beide kanten desastreuze handelsoorlog te beslechten. En de Europeanen hopen via nieuw overleg nieuwe Amerikaanse importtarieven voor bijvoorbeeld Europese auto’s te voorkomen. Maar wat is dergelijk overleg waard als de Amerikanen zich na een akkoord omdraaien en de volgende handelsoorlog beginnen?
Het Amerikaanse handelsbeleid is net als de Dodenrit van Drs. P: Gooi kleine Pjotr uit de trojka om de hongerige wolven tevreden te stellen, en een minuut later komen ze alweer voor Sonja (ondanks haar mooie alt). Dan gaat de jonge violist Igor eraan (‘helaas, jij wordt geen virtuoos’) en weer even later ook Natasja (‘zij leert zo goed op school’). ‘Trojka hier, trojka daar, Trumps handelsoorlog is nooit klaar.’
Met de nieuwe tarieven op Mexicaanse import schakelt de Amerikaanse handelspolitiek naar de derde versnelling. Eerst ging het nog puur om onevenwichtige handelsbalansen: Europa en China exporteren meer naar de VS dan andersom, dus moesten de Amerikaanse handelstarieven omhoog. Daarna zette Trump de aanval in op buitenlandse technologie en moest bijvoorbeeld het Chinese Huawei het ontgelden. En nu zet hij hem in zijn drie: importtarieven als middel om immigratie te bestrijden. Handelspolitiek is nu een generiek wapen geworden, inzetbaar voor iedere politieke strijd.
Geen wonder dat de aandelenbeurzen daalden, toen Trump zijn nieuwe aanval op Mexico op Twitter zette. En ook rentes gingen wereldwijd omlaag. Een handelsoorlog kost iedereen geld. Inmiddels is het beleid van Trump zelf in de wereldhandelscijfers terug te zien. Volgens het Centraal Planbureau is het volume van de wereldhandel de afgelopen twee jaar nauwelijks meer toegenomen. Na de crisis van 2008 en 2009 was er juist sprake van robuust herstel, maar sinds Trumps tarieven is er geen sprake meer van groei. Als de wereld dit of volgend jaar in een recessie belandt, dan is het Amerikaanse handelsbeleid de belangrijkste oorzaak. Handelsoorlogen zijn niet ‘great’ en kennen alleen maar verliezers.