Vergeet de diploma’s, op de arbeidsmarkt van nu gaat het om vaardigheden. Daarmee onderscheid je je van andere werkenden. Ook werkgevers gaat het meer om je skills dan om je papiertjes. Nooit afgestudeerd, maar wel gewoon heel goed in je werk? Een moderne hr-professional legt je sollicitatiebrief boven op de stapel.

‘Competentiegericht werven’ noemt men dat. Of: ‘de skillsgerichte arbeidsmarkt’. Het is precies wat onze krappe arbeidsmarkt nodig heeft. Talent wordt beter benut als vaardigheden belangrijker zijn dan toevallige diploma’s. Bij- en omscholing krijgt meer aandacht. En vergeten groepen die om een of andere reden niet het juiste diploma hebben bemachtigd (schoolverlaters, statushouders, zijinstromers), komen toch aan de bak.

Bovendien: de technologische ontwikkelingen gaan zo snel dat diploma’s al snel verouderd zijn. Liever een ongediplomeerde werknemer die zichzelf geschoold heeft in de nieuwste AI-toepassingen, dan een ICT’er met oude papieren maar zonder up-to-date kennis.

Maar toch, onze oude obsessie met diploma’s is moeilijk af te leren. Zo is op de website werkenbijdeoverheid.nl geen enkele vacature te vinden zonder diploma-indicatie. De nieuwe ‘AI-governance consultant’ voor het ministerie van Binnenlandse Zaken, moet een masterdiploma recht, ethiek of data-science kunnen overleggen. Voor de ‘Inspecteur Vis Rotterdam’ kunnen alleen mensen met een mbo-dploma solliciteren. Rijkswaterstaat zoekt een nieuwe brugwachter. ‘Schrijf alleen een brief als je een mbo-opleiding hebt afgerond.’

De Rijksschoonmaakorganisatie heeft werk voor een ‘Schoonmaker in Lemmer’. ‘Je werkzaamheden zijn heel verschillend’, belooft de werkgever. ‘Stofwissen, moppen, stofzuigen en sanitair schoonmaken; het komt allemaal voorbij.’ Bovenaan de vacaturetekst: ‘vmbo/mavo/lbo’. Waarom?

Soms zie je iets van de skillsgerichte arbeidsmarkt doorschemeren in de vacatures. Het Planbureau voor de Leefomgeving zoekt een ‘Adviseur informatievoorziening’ met een masterdiploma. Maar wie ‘overeenkomstige kennis heeft opgedaan door werkervaring’ mag ook solliciteren. Zo’n zin zou eigenlijk in iedere vacature moeten staan. Niet alleen voor overheidsbanen. maar bij ieder bedrijf.

Neem dan ook eens iemand zonder ‘startkwalificatie’ aan. Tussen jongeren met of zonder minimaal havo of mbo-2-diploma gaapt nog altijd de diepste diplomakloof. Wie zo’n papiertje niet heeft, is blijkbaar niet gekwalificeerd om zelfs maar te starten op de arbeidsmarkt. De overheid straft deze groep zelfs financieel, want wie zonder startkwalificatie het onderwijs verlaat, moet de kosten van de OV-studentenkaart en een eventuele beurs terugbetalen. Inclusief rente. De diplomalozen verdienen blijkbaar straf. Zo geeft de overheid ze een nog slechtere start.

Ondertussen blijken velen in de praktijk wel degelijk gekwalificeerd om te starten. Van de kleine honderdduizend 20- tot 25-jarigen zonder startkwalificatie werkt 73%. Dat is minder dan de 90% arbeidsparticipatie van dezelfde leeftijdsgroep met diploma, maar dat verschil is veel te klein om te beweren dat de eerste groep niet kon starten. Een flinke minderheid werkt op eigen kracht: 10% van de 20-25-jarigen zonder kwalificatie is zzp’er, voor de groep met diploma is dat 7%. Ook heeft deze laatste groep vaker een vaste baan. Er zijn dus zeker verschillen, maar die zijn niet groot genoeg om het stigma ‘zonder startkwalificatie’ te blijven gebruiken.

Door corona zijn bovendien meer jongeren zonder diploma afgezwaaid. Praktijkonderwijs vanachter de laptop was desastreus voor de motivatie en prestaties. Zij zullen zich in de praktijk moeten bewijzen. Gelukkig zijn er steeds meer initiatieven om die praktijkervaring tastbaar te maken voor werkgevers. CompetentNL van TNO moet een ‘een nationale skillstaal’ opleveren. Het is een database met competenties die de diploma-eisen in vacatures kan vervangen, zodat de werving zich kan richten op wat iemand echt kan. Ook het onderwijs zou zich daar dan op kunnen richten, zodat jongeren die op een enkel examenvak falen, toch niet het stempel ‘geen startkwalificatie’ krijgen.

Een idee voor uw volgende vacaturetekst: schrap alle verwijzingen naar opleiding en diploma (inclusief dat laffe ‘hbo-denkniveau’), en omschrijf in plaats daarvan alleen de vaardigheden die de kandidaat moet hebben.

Lees het volledige artikel: https://fd.nl/politiek/1533564/skills-in-plaats-van-diplomas-we-hebben-het-er-moeilijk-mee