Rekeningrijden

De bakker van het kleine Noord-Hollandse dorpje waar ik woon, had genoeg van het telkens afrekenen van kleine bedragen en dagelijkse tochtjes naar de bank. Zijn klanten moesten voortaan eens per jaar een vast bedrag betalen en mochten hun brood dan gratis afhalen.  Geen gedoe meer met wisselgeld en rinkelende kassa’s, maar onbeperkt brood voor het hele dorp.  Zoveel men maar wil.

Het werkt geweldig. De bakker kan ’s ochtends rustig een kopje koffie drinken terwijl de klanten zichzelf bedienen. Van knipwit tot boerenroggebrood, het vliegt de winkel uit. Dankzij de nieuwe manier van betalen is brood weer ouderwets populair. Om elf uur ‘s ochtends is vaak alles uitverkocht.

Dat laatste is wel een nadeel. Om zeker te zijn van een halfje volkoren, moet je vroeg opstaan. Een paar maanden nadat de bakker op de nieuwe betaalmethode overgaat, is er om tien uur al geen kruimel meer te koop. Weer een maand later maak je alleen tussen acht en negen nog kans op een volle boodschappentas.

Het is dus dringen voor de winkel. Ruim voordat de winkel opengaat staat er al een flinke rij ongeduldige Noord-Hollanders voor de deur. Ze duwen en dringen en versperren de stoep. Op een regenachtige ochtend vallen er een paar klappen.

“Dit kan zo niet langer”, klagen de klanten. “Bakker, je deur is te veel smal”. De bakker begrijpt de hint en laat zijn pui verbreden. Het werkt even, maar een paar dagen later loopt de situatie al weer uit de hand. Door de betere toegankelijkheid van de winkel is het brood nu al om half negen helemaal op en proberen alle klanten in hetzelfde half uur aan hun brood te komen. Het hoort er blijkbaar bij, beseffen de klanten na verloop van tijd. Iedere ochtend wachten en dringen voor de bakker wordt een geaccepteerd fenomeen. De gemeente plaatst dranghekken op de stoep. De lokale radio-omroep zendt dagelijks berichten uit over de verwachte wachttijd bij de bakker.

Het brood zelf wordt er overigens niet beter op. Om iedereen voor half negen van brood te voorzien moet de bakker te hard doorwerken. Het deeg is soms nog niet goed gerezen en het brood is vaak half gebakken. Dat is niet erg, want veel van het brood is toch niet voor menselijke consumptie. Voor het vaste bedrag mag je zoveel pakken als je wilt, dus de eenden in het dorp varen er wel bij. Er is een boer die er zijn varkens mee vetmest.

Dan wordt de gemeenteraad wakker. Dit gaat zo niet langer, vindt de lokale politiek. De rijen voor de bakker verstoren de rust en de gemeentereiniging heeft een dagtaak aan het opruimen van al het ‘zwerfbrood’.

Een ingehuurde econoom uit de Randstad doet onderzoek en komt met een sensationeel voorstel. De gemeente moet de bakker verplichten een nieuw afrekensysteem in te voeren: betalen per brood!

Het dorp komt in opstand. Betalen per brood? Zijn ze gek geworden op het stadhuis? Dat pakt ongetwijfeld veel duurder uit. Gezinnen met veel kinderen zullen de dupe zijn en mensen die toevallig van brood houden gaan er keihard op achteruit. Iedereen moet eten en brood is volksvoedsel. Dit is een boete op honger hebben!

Gezonde alternatieven zijn er niet. “Onze kinderen worden in de armen van de patatmaffia gedreven”, voorspellen boze bewoners. “Snackbars verkopen ook bier, dus de gemeente moedigt obesitas en alcoholmisbruik aan.”

Bovendien, zo  weten de dorpsbewoners zeker, het nieuwe systeem wordt een administratieve nachtmerrie. Hoe moet de bakker van ieder brood precies bepalen wat de kosten zijn en hoeveel mensen bereid zijn er voor te betalen? Pannenbrood, maisbrood, polderbrood, het moet straks allemaal een andere prijs krijgen. Dat is toch geen doen?

Anderen zien hun privacy: verloren gaan. De bakker kan van iedereen bijhouden wat hij koopt. Stel je voor dat een bijstandsmoeder graag dure croissants eet; de sociale dienst kan dat soort informatie opvragen en gaan korten op de uitkering.

De lokale krant gaat voor in het protest en kopt: “Portemonnee vergeten? DE BAK IN!” Want wie net als vroeger een brood pakt zonder betalen pleegt diefstal en kan maximaal vier jaar gevangenisstraf krijgen. Oppositiepartij Dorpsbelangen start een stickeractie “Betalen per boterham? No way!”

Tegen zoveel protest kan de gemeenteraad niet op. Het plan gaat in de ijskast. Bij de bakker staan nog altijd lange rijen en de eendjes in de sloot verdrinken door hun eigen gewicht.

rekeningrijden_300