Welvaart en een groeiende economie, voor je het weet ben je eraan gewend. Maar geen land heeft recht op een hoge welvaart, laat staan op jaarlijkse toename daarvan. Rijkdom behouden en laten groeien lukt alleen als je continu onderhoud pleegt aan de instituties die de welvaart mogelijk maken en zoekt naar verbeteringen.
Markt, overheid, onderwijs, sociale zekerheid, internationale samenwerking, investeringsklimaat, financieel stelsel, alles moet in samenhang met elkaar worden afgesteld, om telkens weer meer welvaart uit het systeem te persen. Economen weten ook niet precies wat wel werkt en wat niet, maar door zorgvuldig passen en meten, zijn we er de afgelopen driekwart eeuw toch in geslaagd om een historisch hoog welvaartsniveau te bereiken.
‘Ik zou het geen kwetsbaar vaasje willen noemen, en we houden het ook niet met z’n allen vast’
Nee, ik zou het geen kwetsbaar vaasje willen noemen, en we houden het ook niet met z’n allen vast. Het liberaal-kapitalistische bouwwerk staat op een stevig fundament. Maar je moet er niet met volle kracht tegenaan schoppen.
Zo. Dat was een lange, maar volgens mij onvermijdelijke, omweg om bij het nieuws van de dag komen. Dat nieuws is dat de conjunctuur wereldwijd lijkt te keren. De productie in de Duitse industrie is eind vorig jaar flink gedaald, net als de fabrieksorders. De Franse economie stevent op krimp af. En in het eurogebied als geheel is het economisch sentiment al maanden dalende.
Bij de Britten is de stemming minstens zo slecht. En in de VS begint de ‘sugar rush’ van Trumps belastingverlaging zonder bezuiniging, langzaam uit te werken. Wat er in China precies aan de hand is weet natuurlijk niemand, maar de economische berichten die langs de staatscensor weten te glippen zijn niet bepaald positief. Vraag maar aan Tim Cook van Apple hoeveel Chinezen de economische omstandigheden nu perfect vinden om te investeren in een telefoontje van meer dan duizend dollar.
Of de conjunctuur echt aan het kantelen is, en zo ja wat daar precies de oorzaak van is; ik ga niet beweren het ultieme antwoord te hebben. Maar logisch lijkt dat het te maken heeft met de nonchalante manier waarop we de afgelopen tijd zijn omgegaan met onze economische instituties.
De handelsoorlogen van Trump en de toenemende kans op een extreem harde brexit zonder werkbare deal zijn de meest in het oog springende voorbeelden. Maar ook in Frankrijk, Italië en zelfs Duitsland is de politiek te bang om noodzakelijk onderhoud aan de economische instituties te plegen. Terwijl in China de communistische partij de touwtjes weer steviger in handen lijkt te nemen. Van alle kanten wordt tegen het liberale bouwwerk geschopt. Als er een recessie komt is dat onze eigen schuld.