Mist Europa weer de boot? Terwijl China de economie weer op de rails heeft en de Verenigde Staten de economie een injectie van $1900 miljard toedienen, blijft Europa achter.
Ja, de staatsschuld stijgt en in het nieuwe coronanoodfonds van de Europese Commissie zitten honderden miljarden euro’s om het herstel aan te zwengelen. Maar vergeleken met de stimulering van president Joe Biden stelt dat niet zoveel voor. Zeker niet als je bedenkt dat de Europese economie door corona harder is geraakt dan die van de VS.
Dat is althans de mening van veel economen en analisten, vooral die werkzaam zijn bij banken en beleggingsinstellingen. Zij zien met lede ogen aan hoe de EU voor de zoveelste keer een crisis en recessie langer laat voortduren, omdat men niet stevig met geld smijt. Neem een voorbeeld aan de Amerikanen!
Ik twijfel. Is die kleine twee biljoen dollar van Biden niet een beetje over the top? Ja, zegt ook de Amerikaanse econoom Larry Summers. Hij is Democraat, was minister van Financiën onder Bill Clinton en is sinds de kredietcrisis pleitbezorger van stimulering. Maar dit bedrag vindt zelfs Summers ‘too much of a good thing’. Voor je het weet zit je met een oververhitte economie, vreest hij. Economen van de Federal Reserve verwachten dat de Biden-biljoenen de economische groei dit jaar zullen opstuwen naar 6,5%. Is dat gezonde inhaalgroei, of uitzinnige nepgroei door overdreven veel stimuleren? Ik neig naar het laatste.
Toch zal ook in Europa de roep om meer stimulering klinken. Kan het noodfonds nog wat groter? Moeten we investeringen naar voren halen? Kunnen overheden hun tekorten nog meer laten oplopen? Iedere coronawerkloze is er een te veel!
In Nederland wordt er alleen nog omfloerst gesproken over extra stimulering. Tijdens de verkiezingscampagnes ging het vooral over ‘nu niet bezuinigen’ en ‘een herstelplan voor Nederland’. Zo’n herstelplan zou volgens premier Mark Rutte al voor de formele kabinetsvorming tot stand kunnen komen, in overleg met de nieuwe Tweede Kamer. Als honderd parlementariërs het ermee eens zijn, is er volgens Rutte politieke dekking genoeg, en kunnen we snel van start.
Hoeveel geld moet er in zo’n plan worden gestoken? Als je het op z’n Bidens wil aanpakken: minstens genoeg om de hele achteruitgang van de economie tijdens de coronacrisis op te vangen. Eind 2019 bedroeg het kwartaal-bbp van Nederland bijna €190 miljard. Dat is het bedrag dat we in drie maanden bij elkaar produceerden en verdienden. Een jaar later was dat bbp op kwartaalbasis gedaald naar €184 miljard. Een gat van €6 miljard, dus.
Maar zonder corona was de economie in 2020 natuurlijk doorgegroeid. De verwachting was een groei van 1,5%. Tel dat erbij op en we waren eind 2020 €8,6 miljard euro slechter af. Dat is per kwartaal, dus op jaarbasis gaat het om zo’n €34 miljard. Dat is ongeveer het Wopke-Wiebes-groeifonds. Als we dat naar voren halen en in één jaar in de economie pompen, zijn we weer terug bij af!
Of beter nog: doe slechts de helft en deel dat uit onder consumenten. Want de krimp in 2020 kwam voor pakweg de helft door lagere consumptie. De andere helft was lagere export. Daar helpt binnenlandse stimulering natuurlijk niet voor.
Blijft de vraag wat we met dit soort stimulering precies bereiken. Willen we echt zo snel mogelijk terug naar de economie van eind 2019? DNB-president Klaas Knot gaf die economie toen een negen, maar onderhuids waren er toch grote problemen. Vooral op de arbeidsmarkt, waar bedrijven nauwelijks meer aan vakmensen konden komen. Op dit moment ligt het aantal werkenden slechts zo’n 120.000 lager dan in die overspannen situatie. Dat komt mede door de NOW-regelingen. Maar ook doordat de arbeidskrapte structureel is.
Snelle en uitbundige stimulering van de Nederlandse economie smoort daardoor al snel in schaarste op de arbeidsmarkt. Gebruik de miljarden liever om dat structurele probleem aan te pakken, via opleidingen, investeringen in nieuwe technologie en een langere gemiddelde werkweek. Dat lijkt mij een betere besteding dan wild geld in de economie pompen. Maar dan denk ik vast weer te Europees.
(FD)