Onverbiddelijk als de wet van de zwaartekracht en irritant als de wet van Murphy: de Law of Unintended Consquences. Elk goedbedoeld beleid van de overheid leidt elders tot onbedoelde schade. Zo zorgt de Europese CO2-handel voor onrendabele windmolenparken. Het NOS-journaal berichtte zondag over een rapport waarin werd berekend dat windmolens op zee de maatschappij per saldo € 5 mrd kosten.

Dat windmolens zorgen voor CO2-loze energie, daar werd bij de berekening geen rekening mee gehouden, want windenergie zorgt, volgens de logica van het rapport, niet voor minder CO2-emissies. In Europa wordt gehandeld in CO2-emissierechten: voor elke ton CO2 die energieproducenten en andere grootverbruikers de atmosfeer in blazen, moeten zij CO2-emissierechten kopen. Het plafond voor de totale Europese CO2-uitstoot ligt vast. Als het ene bedrijf minder uitstoot, daalt de prijs op de markt voor CO2-rechten, waardoor een ander bedrijf weer meer kan uitstoten. Windmolens op zee verlagen op die manier niet de CO2-uitstoot in Europa, maar alleen de prijs van een emissierecht.

Bij de berekening van de maatschappelijke kosten en baten van windmolens op zee, kun je de baten van minder CO2-uitstoot dus gewoon op nul zetten, en dat deden de opstellers van het rapport dan ook. Wat dan overblijft is een puur commerciële vergelijking van de kosten van molens op zee en de opbrengst van de elektriciteitsverkoop.

Maar we wisten natuurlijk al dat, wanneer je klimaateffecten buiten beschouwing laat, een vieze kolencentrale goedkoper is dan een schone windmolen. Onbedoeld maakt het systeem van handel in emissierechten een redelijke afweging van kosten en baten van alternatieve energie dus onmogelijk. Want wat voor windmolens geldt, geldt ook voor zonne-energie, kernenergie, waterkracht en zelfs schonere kolencentrales: de CO2-reductie leidt — via een lagere prijs op de CO2-markt — elders tot extra uitstoot.

In theorie is daar niet zoveel mis mee. Als we zorgen voor een laag en snel dalend CO2-plafond en iedereen een nette prijs van CO2-uitstoot laten betalen, wordt alternatieve energie vanzelf rendabel. CO2-rechten zijn dan zo duur dat investeren in windenergie zonder subsidies loont.

Maar zo werkt het niet in Europa. Emissierechten worden veel te ruimhartig aan bedrijven uitgedeeld. Sinds de crisis is de prijs van CO2 absurd laag. Het systeem is stuk en onder druk van de grootverbruikers durft de Europese politiek het niet te repareren.

De CO2-prijs moet omhoog. Als de Europese politiek het niet durft, moeten de burgers het doen. Greenpeace, Natuur en Milieu en alle andere clubs zouden al hun campagnes moeten staken en de donaties steken in het uit de markt halen van CO2 rechten. Den Haag kan helpen door geen energiesubsidies te geven, maar rechten op te kopen. Maak CO2-uitstoot duur, dan wordt wind vanzelf rendabel.

(Eerder hier)