Columns week9
Het CPB rekent door
Vandaag verschijnt-ie weer, de CPB-doorrekening van de verkiezingsprogramma’s. Hier nog snel wat leestips:
1. Begin achterin. Daar staan de bijlagen met alle plannen. Die zijn veel concreter dan de programma’s. Partijen moeten bij het CPB hun vage ideeën in harde getallen uitdrukken. Dit is de meest waardevolle bijdrage van het rapport.
2. Snap het basispad. De gepresenteerde effecten zijn ten opzichte van de ‘beleidsarme’ ontwikkeling. Als bijvoorbeeld de zorguitgaven van een partij dalen, is dat meestal geen echte daling, maar een minder snelle stijging. Het CPB belooft om deze complicatie ditmaal duidelijker toe te lichten.
3. Negeer de koopkrachtplaatjes. Hervorming van belastingen en toeslagen lopen in Nederland altijd vast in discussies over minieme koopkrachtverliezen van een niet-bestaand mediaan huishouden binnen een arbitrair samengestelde groep burgers. Laten we daarmee stoppen.
4. Lach om de angsthazen. Juist partijen die woeste plannen hebben als ‘Uit de EU!’ of ‘Stop economische groei!’, zouden geïnteresseerd moeten zijn in doorrekening van de gevolgen. Dat niet willen weten, is lachwekkend.
Bizarre plannen
Daar was ‘ie weer: de CPB-doorrekening, vol met goed doordachte voorstellen. Maar niet over ieder plan lijkt zo goed nagedacht.
Zo wil de VVD alleen nog kinderbijslag voor de eerste twee kinderen. Het derde kind krijgt nooit meer nieuwe schoenen. Het CDA voert een kilometerheffing in, maar dan alleen voor schone auto’s. Voor vervuilende auto’s betaal je ‘m niet.
Dan GroenLinks: Alle 18-jarigen krijgen een mega-cadeau. Een cheque van €10.000! Zomaar. Op kosten van alle 19-plussers. De SP deelt uit aan 12-minners. Die mogen voortaan gratis met de bus en tram. Ja, ook miljonairskinderen. En neem je stinkrijke opa maar mee, want die mag ook voor niks.
D66 redt het klimaat en doet dat via… de bankenbelasting! Banken met veel CO2-uitstotende activa op de balans betalen straks meer. Minstens zo origineel is de PvdA. Er komt een opdrachtgeversheffing: wie een zzp’er inhuurt moet een speciale belasting betalen. Want werken moeten we straffen. En nota bene 50Plus wil belasting heffen op de jubileumuitkering voor oudere werknemers.
Ja, er valt echt wat te kiezen dit jaar!
Ongezonde btw
Het is een plan dat zo sympathiek klinkt dat veel partijen het in hun programma hebben opgenomen: verlaag de btw op groente en fruit naar 5 of 6%. D66 wil het. GroenLinks ook. Net als SP, PvdA, ChristenUnie en DENK. Het CDA is ook voor, maar liet de maatregel niet doorrekenen door het CPB.
Iedereen blij, want de landbouwlobby, actiegroepen, huisartsen en supermarkten vragen al tijden om zo’n speciaal laag tarief alleen voor groente en fruit. Het kost de schatkist pakweg een half miljard, maar daar krijg je dan een gezonde, slanke en covid-resistente bevolking voor terug. Een koopje!
Alleen de economen huilen. Gedrag bijsturen via btw-tarieven is onhandig en onnodig verstorend. Het leidt vaak tot administratieve chaos en politieke willekeur. In 2012 onderzocht een commissie onder leiding van Nobelprijswinnaar James Mirrlees hoe het perfecte belastingstelsel er uit moet zien. Een uniform btw-tarief voor vrijwel alle goederen en diensten is daar een belangrijk onderdeel van.
Voer liever suiker- en vetaccijns in. Of desnoods een subsidie op appels en broccoli. Maar laat de btw met rust.