De ECB presenteert: een digitale munt zonder nut die het gevaar op een bankrun vergroot

Heeft u nog een lederen portefeuille? Hoeveel verschillende betaalpasjes zitten daar in? Een persoonlijke betaalpas, eentje van de zaak, misschien ook nog een en/of-pasje. En natuurlijk een of meer creditcards. Ergens achterin bewaart u ongetwijfeld nog een halfvergeten briefje van vijftig euro, voor je-weet-maar-nooit. En toen u laatst een oude broek aantrok, zaten daar nog wat rinkelende euromunten in. Nostalgie.

Of misschien bent u inmiddels zo’n hippe vogel geworden die alleen nog maar betaalt met de telefoon. Achterin het hoesje zitten nog wel een betaalpas en een creditcard, maar de pincode daarvan is allang vergeten. Een oude ov-kaart heeft u ook nog, met daarop een debetbedrag in euro’s. En als u met vrienden gaat stappen, wordt er onderling afgerekend via een tikkie.

We hebben eerder te veel, dan te weinig manieren om te betalen. Maar volgens sommigen missen we er toch nog een paar. Bitcoinfans proberen ons daar al jaren van te overtuigen. Dat ze zelf vaak enorme beleggingswinsten zouden maken als een deel van de wereld op betalingen met hun cryptomunt zou overgaan, zeggen ze er niet bij. Facebook maakte vorig jaar zijn eigen mondiale betaaleenheid, de libra, bekend; een onhandig soort cryptomunt waarmee overal ter wereld (maar vooral online) afgerekend zou kunnen worden. En de Chinese centrale bank schudde de wereld op met de aankondiging van een eigen digitale cryptomunt en bijbehorend Digital Currency Electronic Payment-systeem (DCEP), waarmee de toekomstige wereldheerschappij van het land een voldongen feit zou worden.

Onze eigen Europese Centrale Bank (ECB) wil daar natuurlijk niet bij achterblijven. De aanval is de beste verdediging, dus deze week kwam vanuit Frankfurt een rapport met daarin de eerste schetsen van een eigen Europese digitale munt. Vergeet de bitcoin, libra of Chinese crypto: in de toekomst gaan we betalen met digitale euro’s.

Maar dat doen we toch al? Bij iedere pintransactie springen er euro’s digitaal over van betaler naar ontvanger. Dat klopt, maar een echte digitale munt werkt toch heel anders dan de huidige girale betalingen. Het gaat in principe veel directer.

In het schema hierboven probeer ik dat (gesimplificeerd) uit te leggen. Stel, u koopt een brood en betaalt met de pinpas. Het lijkt alsof uw geld direct van uw eigen bankrekening naar die van de bank wordt overgeboekt, maar in werkelijkheid gaat het veel ingewikkelder. Uw pintransactie gaat via uw eigen bank naar het betalingssysteem van de ECB en belandt zo bij de bank van de bakker, die het vervolgens op zijn afschrift terugziet. (In werkelijkheid is het eigenlijk de bakker die u een machtiging vraagt om deze gang van zaken in beweging te zetten, maar dat voert nu te ver. Punt is dat er veel schakels bij betrokken zijn.)

Dat kan veel simpeler. Wie een brood wil kopen met de toekomstige digitale munt van de ECB, hoeft alleen maar een stukje computercode te overhandigen aan de bakker. Die code of crypto-euro is eerder gekocht bij de ECB. Het banksysteem heeft weinig tot niets met de betaling maken. Betalen wordt nog makkelijker en wellicht minder storingsgevoelig.

Prachtig toch? Nou ja, ik heb zo mijn bedenkingen. Allereerst: welk probleem wordt hier precies opgelost? Betalen gaat eigenlijk al buitengewoon efficiënt. Zeker in Nederland. Het systeem via banken en de ECB werkt redelijk foutloos. Zijn er geen grotere problemen om op te lossen?

Ongetwijfeld. Maar de libra en DCEP hebben de ECB bang gemaakt. Als Frankfurt geen digitale munt maakt, doet iemand anders dat misschien wel. De digitale euro is dus vooral een vlucht naar voren.

En niet zonder gevaar. Want in een Europa met een digitale munt van de centrale bank, is het veel makkelijker om een algemene bankrun te veroorzaken. Tijdens financiële paniek zullen veel mensen hun geld in de veilige digitale euro willen omzetten. De ECB kan immers nooit failliet gaan. De ECB bagatelliseert dit gevaar door te schermen met een maximaal bedrag dat in digitale euro’s kan worden omgezet. Maar juist tijdens een financiële crisis zal de politieke druk om dat maximum te verhogen onweerstaanbaar blijken.

Een munt zonder noodzaak die de financiële stabiliteit ondermijnt. Nou, echt een heel goed idee.

FD

Lees ook: Pak de macht terug van de commerciële banken: betaal met digitale euro’s van de ECB