Het virus is al maanden onder ons, maar nog altijd zijn er veel essentiële zaken niet bekend. Hoe dodelijk het is, waarom de een doodziek wordt en de ander niet, de rol van asymptomatische infecties, het effect van weer en seizoen, het zijn vragen waarop (maar ik ben natuurlijk geen expert) nog geen helder antwoord is. Ondertussen moeten politici reageren op de medische noodtoestand. Dat is buitengewoon lastig.
Precies hetzelfde geldt voor de economische noodtoestand. De economie zit in een diepe recessie, maar wat is daarvan de oorzaak? Het simpele antwoord: de lockdown, natuurlijk. Wie een deel van de economie uitzet en een flink deel van de rest opzadelt met omzetvernietigende regels, moet niet verrast zijn als de economie krimpt. Bij die analyse past een duidelijk herstelbeleid: hef de lockdown op zodra het kan, versoepel de regels, laat consumenten weer besteden en bedrijven weer produceren.
Maar er is ook een alternatieve analyse, met tegengesteld beleidsadvies: de recessie komt niet door de lockdown, maar door de virusuitbraak zelf. Angst voor de coviduitbraak maakte bedrijven terughoudend en consumenten kopschuw. Het vertrouwen stortte in, de toekomst leek extreem onzeker en de economie belandde in een vrije val. Doodsbange mensen winkelen niet en ondernemen niet.
Intuïtief dacht ik dat de eerste verklaring sterker was dan de tweede. De lockdown is zo’n ongekend ingrijpende gebeurtenis, dat de extreme economische gevolgen er logisch bij passen. Maar nu de cijfers binnen druppelen, lijkt de tweede verklaring al waarschijnlijker. In veel landen begon de recessie al voordat de lockdown werd afgekondigd. En de economische schade in landen met strenge of milde lockdown-regels lijkt verdacht veel op elkaar. Amerikaanse staten met of zonder lockdown zien de economie ongeveer net zo hard krimpen. Gezondheidseconoom Xander Koolman zette deze gegevens deze week op een rij en concludeert: ‘Het is het virus, niet de lockdown‘.
Die stelligheid gaat me een beetje ver. Maar het is wat mij betreft genoeg om te twijfelen aan de stelling dat we de lockdown snel moeten opheffen om de economie te redden. Misschien is een zeer behoedzame heropening wel beter voor de economie, omdat opflakkering van het virus het vertrouwen schaadt en de angst voedt.
Net als naar de eigenschappen van het virus, moet er snel intensief onderzoek worden gedaan naar de oorzaken van de recessie. Dit zou je eigenlijk moeten weten voordat er een exit-strategie wordt geformuleerd. Economen, aan de slag!