De gevolgen zullen desastreus zijn. Door de nieuwe voorzichtigheidstaks bedenken Nederlanders zich wel twee keer voordat ze hun huis verzekeren. Dat wordt gewoonweg veel te duur. Over een paar jaar zullen we ze daarom overal zien: gezinnen die in een oude tent kamperen op de resten van wat ooit hun doorzonwoning was. Een brandverzekering was voor hen onbetaalbaar. Anderen hebben nog wel een huis maar geen meubels meer. Inbrekers haalden het huis leeg, en een inboedelverzekering was te duur. Al deze ellende is het gevolg van de verzekerboete van het kabinet.
Zo’n tekst verwacht ik een dezer dagen in mijn mailbox, geschreven door het Verbond van Verzekeraars of een andere lobbyclub. Rutte en Samsom presenteerden maandagmiddag hun deelakkoord, een aantal amendementen op de begroting voor 2013 waar ze het na twee weken praten over eens zijn. De langstudeerboete en de forensentaks gaan niet door. In plaats daarvan wordt de assurantiebelasting verhoogd naar 21%. Dat is meer dan een verdubbeling. Verzekeren wordt flink duurder. Het is slechts een kwestie van wachten tot een gewiekste lobbyist de maatregel als ‘verzekertaks’ of ‘boete op verstandig leven’ gaat proberen te framen.
Want dat is de manier waarop in Nederland tegenwoordig de debatten worden gewonnen: degene met de sterkste ‘frame’ wint. Inhoudelijke argumenten zijn van ondergeschikt belang. De forensentaks, die Rutte en Samsom zó graag in het openbaar afschoten, dat ze er zelfs hun absolute radiostilte voor doorbraken, was geen nieuwe belasting, maar afschaffing van een verstorende subsidie. En de langstudeerboete, hoe onhandig misschien ook uitgewerkt, was geen strafheffing, maar een poging om trage studenten wat minder lang op de staatskas te laten teren.
De politiek zelf doet enthousiast mee aan deze infantilisering van het beleidsdebat. Een hoger eigen risico noemde de SP tijdens de verkiezingscampagne keer op keer ‘een boete op ziek zijn’. En toen ik vlak voor de verkiezingen in de CPB-doorrekening las dat de PvdA de arbeidskorting voor ondernemers wilde afschaffen, opende een D66’er direct de protestsite zzp-boete.nl. Het was geen boete, de maatregel gold niet alleen voor zzp’ers. Maar wat maakt dat uit, de framing was geslaagd.
Wanneer is deze debatvervuiling in zwang geraakt? Waarschijnlijk na 2006, toen PvdA-leider Wouter Bos voorstelde om de AOW gedeeltelijk te fiscaliseren, zodat rijke ouderen er ook aan zouden meebetalen. Dit op zich redelijke voorstel werd door politieke tegenstanders omgekat tot ‘Bosbelasting’, en de PvdA verloor de verkiezingen. Sindsdien is het usance in Den Haag om ieder onwelgevallig voorstel, van luchtballonnetje tot doortimmerd plan, direct van de uitgang -boete, -heffing of -taks te voorzien. Het is een onoprechte en inhoudsloze wijze van debatteren.
Het framingvirus is besmettelijk. Tegenover de boete en de taks staat tegenwoordig de minstens zo misleidende bonus. In het deelakkoord van Rutte en Samsom gaat de AOW-leeftijd wat sneller omhoog. Om dat voor bepaalde groepen te verzachten komt er een ‘doorwerkbonus’, vertelden de onderhandelaars maandag. Die bonus is echter geen beloning voor doorwerken. Integendeel, het is een subsidie op anderhalf jaar eerder met pensioen gaan. Wie straks gebruikmaakt van de doorwerkbonus, hoeft minder lang door te werken. Ik kan het niet meer volgen.
Maar moe word ik er wel van. Moe van de spitsvondigheden van politici en het misleidende taaltje van lobbyisten. Misschien moeten we dát maar belasten. Kom maar snel door met de hyperboolheffing, de zwamtaks en de bullshitboete.