Commerciële banken kregen van de ECB al voor duizend miljard euro aan 3-jaars leningen. En de Europese Centrale Bank belooft in geval van nood obligaties op te kopen om rentestanden laag te houden.

Maar toch blijft geldgroei in het eurogebied gering, is de inflatie zorgelijk veel lager dan de 2 procent waarop de centrale bank mikt, neemt de liquiditeit in het financiële systeem gevaarlijk snel af en krijgen bedrijven al minder krediet.

Negatieve spaarrente

ECB-president Mario Draghi heeft nog een aantal maatregelen achter de hand. Een daarvan is het verder verlagen van de depositorente. Dat is de ‘spaarrente’ die banken ontvangen als ze geld stallen bij de ECB. De depositorente was in 2008 nog 3 procent, maar staat na de verlagingen van de afgelopen jaren inmiddels op nul procent. Kan dat nog lager?

Jawel, de ECB zou de depositorente negatief kunnen maken. Met een spaarrente van bijvoorbeeld -0,1 procent moeten banken betalen voor het stallen van hun geld bij de ECB. De depositorente wordt dan een soort bewaarvergoeding. Of anders gezegd: een straf op het inactief houden van euro’s.

Negatieve spaarrente klinkt behoorlijk onorthodox. En dat is het ook. Alleen Denemarken heeft er de afgelopen jaren mee geëxperimenteerd, in een poging om de koppeling van de Deense kroon aan de euro in stand te houden. (Meer over het Deense experiment hier (pdf)).

Kredietverlening omhoog

Maar toch overweegt de ECB deze stap serieus. Bij een negatieve deposito-rente wordt het voor banken kostbaar om geld stil weg te leggen bij de ECB. In theorie zullen ze er een andere bestemming voor zoeken: bijvoorbeeld uitlenen aan bedrijven met investeringsplannen of aan burgers die een huis willen kopen. De kredietverlening groeit en de Europese economie krijgt weer wat lucht.

Bovendien zou negatieve depositorente de euro wat goedkoper kunnen maken. Toen in november bleek dat de ECB-bestuurders deze maatregel serieus bespraken, knalde de eurokoers omlaag. Een goedkopere euro maakt Europese export goedkoper en kan zo de economische groei aanzwengelen.

De duiven in de bestuursraad van de ECB (lees: de zuidelijke bankpresidenten) zullen daarom een voorstel om de depositorente negatief te maken, van harte steunen. Zij vinden dat de centrale bank meer onorthodox beleid moet inzetten om de economie te stimuleren en deflatie te voorkomen.

Gratis geldpakhuis

Maar – en dat gebeurt niet vaak – ook de haviken (Duitsland,  Nederland, Finland) zouden de maatregel toejuichen. Niet omdat negatieve depositorente onorthodox is, maar juist omdat het een terugkeer naar ‘normaal’ met zich meebrengt.

Sinds de ECB in november de repo-rente die banken moeten betalen als ze geld lenen, verlaagde, is het verschil tussen de leen- en spaarrente nog maar een kwart procentpunt. Dat leidt tot de onnatuurlijke situatie dat banken de ECB als een vrijwel gratis geldpakhuis  beschouwen. Leen een paar miljard teveel, stort een paar miljard terug, het kost toch bijna niks. De kluis van de ECB is de flexibele buffer van de Europese bankensector geworden.

Onder normale omstandigheden, zouden banken die dienst inkopen bij andere banken. Voor de crisis gebruikten ze elkaar als pakhuis en buffer, door op de interbancaire geldmarkt aan en van elkaar te lenen en daarbij marktrentes te betalen.