Vroeger, toen Poetin nog Brezjnev heette, moesten alle Nederlandse jonge mannen in dienst. Pas in 1997, nadat het Russische gevaar voor altijd leek geweken, schortte Nederland de militaire dienstplicht op.

Toen ik begin jaren negentig afstudeerde, bestond de dienstplicht nog. Ik werd uitgeloot, maar veel van mijn mannelijke jaargenoten moesten wel opkomen. De slimmeriken onder hen lieten zich via een korte procedure tot gewetensbezwaarde verklaren en vervulden hun dienstplicht elders in de maatschappij.

Stunten met loonkosten
De werkloosheid was begin jaren negentig behoorlijk hoog en economen vreesden voor banenloze groei. Starters op de arbeidsmarkt hadden nauwelijks kans. Tenzij ze zichzelf tijdelijk tegen dumpprijzen konden aanbieden, en dat was precies wat de dienstweigeraars deden. Zij vervulden hun maatschappelijke dienstplicht bij overheidsinstellingen en onderzoeksbureaus, deden werkervaring op mochten na hun dienstplicht vaak blijven.

Stunten met loonkosten aan het begin van je carrière, is een slimme tactiek voor andere starters op de arbeidsmarkt. Maar de jongeren zelf pleitten momenteel juist voor een verbod op stunten met de prijs. Een aantal linkse jongerenorganisaties voert felle strijd voor afschaffing van het minimumjeugdloon voor 18-plussers. Het huidige het minimumjeugdloon voor 18-jarigen is nog niet de helft van het gewone minimumloon en gaat in stapjes met de leeftijd omhoog, totdat met 23 jaar het verschil is verdwenen.

Eigen ruiten ingooien
De jongerenorganisaties vinden dat niet eerlijk. Met 18 ben je volwassen, dus verdien je een volwassen loon. Afgelopen week onderstreepte ze hun eis door honderdduizend handtekeningen te overhandigen aan minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken. De actie kan op veel sympathie rekenen. Zowel van jongeren die hopen op een hoger inkomen, als van ouderen die hopen op minder concurrentie van met loon stuntende jongeren.

Juist vanwege dat enthousiasme onder niet-jonge werknemers, zouden de jongeren zich toch eens achter de oren moeten krabben. Gooien ze niet hun eigen ruiten in, door te eisen dat het recht om zich tegen een lagere loon aan te bieden, wordt geschrapt? Het Centraal Planbureau denkt van wel. De werkgelegenheid voor jongeren zal waarschijnlijk dalen, als het minimumjeugdloon wordt afgeschaft, stelde het CPB in 2012.

Lage werkloosheid
Nederland zit nu nog in de Europese kopgroep als het gaat om jongeren op de arbeidsmarkt. Nergens werken jongeren zoveel als hier. Het gaat vaak om kleine baantjes, maar meer dan 60% van de Nederlanders tussen 15 en 24 jaar heeft werk. In landen als Duitsland, Frankrijk en België ligt dat percentage veel lager.

Ook de werkloosheid onder Nederlandse jongeren is relatief gering. Weliswaar is de jeugdwerkloosheid met 11% flink hoger dan de 7% die voor de bevolking als geheel geldt, maar dat verschil is onvermijdelijk omdat er nu eenmaal veel schoolverlaters en werknemers met een tijdelijk contract onder de jongeren zijn. De verhouding tussen jeugdwerkloosheid en totale werkloosheid komt voor Nederland uit op 1,6. Alleen in Duitsland — waar overigens tot voor kort helemaal geen landelijk minimumloon gold — is die verhouding nog gunstiger. In alle andere EU-lidstaten ligt de relatieve jeugdwerkloosheid hoger.

Klinkt sociaal, is gevaarlijk
Bovendien zijn de Nederlandse jongeren relatief goed door de crisis gekomen. De verhouding tussen het percentage jeugdwerklozen en dat van de gehele bevolking is sinds 2009 vrijwel ieder jaar gedaald. Er kwamen wel werkloze jongeren bij, maar die toename was minder dan voor de andere leeftijdsgroepen. Ook we inzoomen op de groep van ‘oudere jongeren’ (20-25) jaar, en daarbinnen op de groep laag opgeleiden, blijft deze daling nog altijd zichtbaar.

Of de relatief gunstige arbeidsmarktpositie van Nederlandse jongeren door het minimumjeugdloon komt, valt op basis van de cijfers niet met zekerheid te zeggen. Maar het is zeker geen onlogische verklaring. Zomaar afschaffen van het jeugdloon klinkt misschien lekker sociaal, maar het lijkt mij een gevaarlijk experiment, dat zomaar zeer asociaal zou kunnen uitpakken.

De gevolgen van afschaffing voor 18-plussers moeten eerst veel beter worden onderzocht. Hadden we nog maar een ouderwets leger van pas afgestudeerde dienstweigeraars; die hadden zo’n onderzoek voor een appel en een ei kunnen uitvoeren.

(FD)