Het was de zomer van de effectieve overheid. Het virus had voor chaos gezorgd en de overheid had orde geschapen. Met een slimme lockdown, met gulle en snelle noodsteun voor bedrijven en met het opschalen van zorg en testcapaciteit. Het kabinet kon terugzien op een geslaagde interventie. Terwijl het virus op z’n retour was, groeide het zelfbewustzijn van de overheid. Top-down ingrijpen in de maatschappij, het kan dus toch!
Juist in deze unieke periode werden de verkiezingsprogramma’s geschreven. En dat is te merken. De roes van het effectieve optreden gaf de opstellers moed om de overheid hoog op het schild te hijsen. Die moet de markt meer gaan corrigeren, werknemers beschutting bieden, het milieu en het klimaat redden, en zelfs een soort industriebeleid gaan voeren. De VVD kwam met een mea culpa waarin de partij spijt betuigt over de ‘liberale strijd tegen een te grote en betuttelende overheid’, waardoor private partijen te veel macht hebben gekregen.
De wereld is vijandig en buiten waait een ijskoude wind. Maar binnen heeft Vadertje Staat de kachel aangemaakt en staat de collectieve chocolademelk te dampen. Maakt u zich geen zorgen, wij regelen het wel.
‘Buiten waait de koude wind, binnen dampt de collectieve chocolademelk’
Nog nooit waren verkiezingsprogramma’s zo snel verouderd. Want sinds de tweede virusuitbraak weten we wel beter: de overheid kan er ook niks van. Ondanks ruime voorbereidingstijd waren er toch weer te weinig testen en was er weer te weinig capaciteit om besmettingen na te bellen. Het kabinet aarzelde te lang met het nemen van maatregelen, en deed dat vervolgens twijfelend en met veel interne strijd. De ziekenhuizen bleken nog steeds niet veel meer patiënten aan te kunnen. De corona-app kwam veel later dan gepland en bracht niet de redding waarop het kabinet had gehoopt.
Tijdens de tweede golf bleek dat als je echt iets gedaan wilt krijgen, je toch gewoon bij private partijen moet zijn. Bedrijven richtten massaal teststraten in. Andere bedrijven bedachten sneltesten. Duitse bedrijven mochten eindelijk onze testen gaan analyseren. En de grote farmaceuten – toch altijd gezien als het grote kwaad van de door marktwerking bedorven zorgsector – lijken onverwacht snel met zeer effectieve vaccins te komen.
Tegelijkertijd ontdekte een speciale Kamercommissie hoe slecht de overheid het eigen beleid uitvoert en nog dagelijks horen we tijdens de parlementaire ondervraging hoe de overheid een potje maakte van de kinderopvangtoeslag. Het nieuwe elan van de overheid bleek maar een zomer houdbaar. Misschien toch maar een erratum toevoegen aan de verkiezingsprogramma’s?