Ophef in de wereld van de volledige elektrische auto, deze week. Uit antwoorden van Staatsecretaris Menno Snel (Financiën) op vragen van CDA-ers Pieter Omtzigt en Agnes Mulder bleek dat de subsidies op deze auto’s een wel heel erg dure vorm van CO2-beleid zijn. Tussen 2018 en 2022 loopt de belastingdienst 700 miljoen euro mis. Naast lage aanschafbelasting en wegenbelasting komt dat vooral door de lage bijtelling van 4% voor elektrische auto’s.
Per vermeden ton CO2 kosten de subsidies gemiddeld €1.700, stelt Snel. Op de Europese markt voor CO2-emissies kun je zo’n ton voor pakweg €24 kopen. Dus dit lijkt een ongekende verspilling. En dat is met misschien ook. Toch: ga er in dit artikel zelf aan rekenen. Want de hoogte van de subsidie hangt nogal af van de veronderstellingen die je maakt. Maar eerst een noodzakelijke ontboezeming.
Bijtelling-profiteur
Full disclosure: ik ben zelf ook een bijtelling-profiteur. Mijn eerste auto-van-de-zaak was zo’n piepklein autootje waar je vroeger slechts 14% bijtelling over betaalde. In 2013 kocht ik een Toyota Prius met stekker, waarmee ik de maximale vijf jaar profiteerde van 0% bijtelling. Eind vorig jaar stapte ik over op een volledig elektrische Hyundai Kona, met een bijtelling van slechts 4%. Ik zeg het er maar eerlijk bij.
Dan de berekeningen van het Ministerie van Financiën: hoeveel subsidie er via de belastingkortingen naar zakelijke elektrische rijders gaat is niet zomaar te zeggen. Er stroomt op zich geen cent subsidie van de overheid naar de elektrische rijder, want het voordeel bestaat uit een lagere belastingafdracht. Om dat voordeel te berekenen moet je dus veronderstellingen maken over de zogenoemde ‘counterfactual’. Wat was er gebeurt zonder de regelingen? Welke auto had men gekocht of geleaset als iedereen dezelfde bijtelling moest betalen?
Aanschafwaarde
Navraag bij het ministerie leert dat men er bij de beantwoording van de Kamervragen vanuit is gegaan dat elektrische rijder zonder de lage bijtelling een brandstofauto met dezelfde aanschafwaarde had gekocht. Dus in plaats van een Tesla van een ton, een Audi A8 van dezelfde prijs. Of in mijn geval: in plaats van een Hyundai van veertig mille, een flinke Volkswagen voor dat bedrag.
Om precies te zijn: het ministerie gaat er van uit dat de gemiddelde elektrische auto €78.000 kost, en neemt als counterfactual een brandstofauto van dezelfde prijs. Over die dure diesel- of benzinewagen wordt dan 22% bijtelling berekend, over de elektrische auto 4%. Vermenigvuldig vervolgens het verschil tussen beide bedragen met een verondersteld marginaal tarief voor de inkomstenbelasting van 49% en je hebt het bedrag dat de schatkist jaarlijks misloopt.
Dezelfde maandelijkse kosten
De vraag is echter of de elektrische automobilist echt voor even dure brandstofauto zou kiezen. Juist vanwege de hoge bijtelling zou hij dan maandelijks veel meer kwijt zijn. Een meer logische counterfactual lijkt daarom: een brandstofauto met dezelfde maandelijkse kosten. In het sommetje hiernaast reken ik het verschil voor. Ik ga uit van de €78.000 van het Ministerie. De elektrische auto die daar het best bij past is de Jaguar i-Pace van ruim 79 mille. Bij een bekend lease-bedrijf betaal je daar ruim duizend euro per maand voor. Aan extra belasting vanwege de bijtelling kost de Jaguar €346 per maand ( bij een tarief van 49%). Totale maandelijkse kosten: zo’n €1.400.
Volgens de methode van het ministerie zou ik deze Jaguar moeten vergelijken met bijvoorbeeld een BMW 5 (diesel) van 80 mille. Maar daarvan zijn de maandelijkse kosten maar liefst €2000. Een betere vergelijking is dan de BMW 3 Serie (50 mille), die maandelijks €1.336 kost. Die laatste auto heeft uiteraard een lagere bijtelling, waardoor de impliciete belastingsubsidie op de Jaguar veel lager uitvalt.
Volgens de methode van het ministerie kost een vermeden ton CO2 bijde BMW 5 door de lage bijtelling van de Jaguar €1.221 . Volgens mijn methode vergeleken met de BMW 3 maar €345. Dat laatste bedrag is nog steeds een stuk hoger dan de huidige CO2-marktprijs. Maar dat dit soort berekeningen erg gevoelig is voor de gemaakte veronderstellingen lijkt me wel bewezen.