Er waren twee oliecrises voor nodig, in 1973 en in 1979, maar toen kreeg Nederland zijn discussie over kernenergie. Niet zomaar een discussie, maar een Brede Maatschappelijke Discussie (BMD), die zich zou uitstrekken van 1981 tot diep in 1983. Tijdens bijna 1900 bijeenkomsten in rokerige gemeente-, dorps- en buurthuizen sprak bezorgd en politiek betrokken Nederland met elkaar over de toekomst van de vaderlandse energievoorziening.
De BMD werd georganiseerd door een onafhankelijke stuurgroep, ingesteld door het tweede kabinet-Van Agt (1981-1982, bestaande uit CDA, PvdA en D66). Er was een informatiefase, een discussiefase, er waren hoorzittingen, tussenrapportages en een eindrapport. Maar alles bleef bij het oude: Borssele en Dodewaard bleven open en er kwamen geen nieuwe kerncentrales bij.
‘Vind je dat er in Nederland een nieuwe kerncentrale moet komen? Bouw die dan!’
Historicus Guido de Hengel schreef in 2007 in het Historisch Nieuwsblad een reconstructie van deze oefening in burgerparticipatie, inclusief de inbreng van basisschool De Vijverberg in Enschede en nudistenvereniging De Vrije Vogels uit Den Helder. Hij schrijft: ‘Energie, te belangrijk om aan deskundigen over te laten, prijkte triomfantelijk op de voorpagina van het tussenrapport, maar in werkelijkheid ontbrak het de meeste Nederlanders aan zinnige ideeën over de energiehuishouding.’
We zijn inmiddels een kwart eeuw verder en bijna alles is hetzelfde gebleven. Dodewaard is dicht, maar centrale Borssele kreeg in 2003 uitstel van sluiting en draait nog steeds. Ook het gesprek over kernenergie wordt nog net zo amateuristisch gevoerd als in de jaren tachtig. Nudistenvereniging Lubach op Zondag uit Hilversum gaat de strijd aan met basisschool Jesse Klaver uit Den Haag. Zelfbenoemde ‘ecomodernisten’ kruisen de degens met de milieubeweging die kernenergie onveilig en niet-duurzaam noemt. We zijn niets opgeschoten.
Terwijl het toch zo simpel is: stop met praten en doe iets! Laat niet de mond, maar de portemonnee spreken. Vind je dat er in Nederland een nieuwe kerncentrale moet komen? Bouw die dan! Vraag een vergunning aan bij de overheid en ga aan de slag. Er is geen verbod op kernenergie, dus iedereen die genoeg geld heeft om een centrale te bouwen, inclusief een verzekering voor de risico’s en een financiële reserve voor de uiteindelijke sloop ervan en eeuwenlange opslag en bewaking van het kernafval, kan het gewoon proberen.
Start een crowdfund-actie, verkoop obligaties of neem een energiebedrijf over. Met een paar miljard ben je er al. Na een kwart eeuw praten is het tijd voor een keuze: nu investeren of voor altijd zwijgen.