Is het al binnen, het vakantiegeld? Bij mij niet, want ik ben zo’n armzalige zzp’er zonder vakantiegeld. Maar bij verreweg de meeste werkende Nederlanders is deze maand het bedrag op de bankrekening opeens flink omhoog geschoten.
Lekker natuurlijk. Maar zo’n bedrag ineens leidt ook tot keuzestress. Wat doen we dit jaar met het vakantiegeld? Sparen? Schulden aflossen? Eindelijk die nieuwe wasmachine kopen, of lekker duurzaam zo’n hybride warmtepomp installeren? Of gewoon doen waar het vakantiegeld voor bedoeld is: op vakantie gaan.
Dat laatste is de meest populaire uitgave. Uit onderzoek van Nibud in 2017 bleek dat 45% van de werknemers zijn vakantiegeld besteedt aan vakantie. Sparen en aflossen scoren lager, terwijl bij minder dan een op de vijf ondervraagden het extraatje in mei gewoon op de grote hoop gaat.
Wat doet u dit jaar? Volgt u de meerderheid en besteedt u uw vakantiegeld aan een vakantie? Dat is natuurlijk uw vrije keus. Maar misschien is het dan verstandig om te stoppen met actief beleggen. Want u bent waarschijnlijk een potjesdenker. U doet aan een vorm van ‘mental accounting’, waarbij u onbewust in uw hoofd deelrekeningen aanlegt met voor ieder type inkomsten en uitgaven een eigen potje.
Nee, daar is op zich niets mis mee. Onze oma’s hadden vroeger zo’n spaarblik van Brabantia met verschillende gleuven, waarin ze het rinkelende weekloon van opa verdeelden. Een paar munten gingen in de gleuf ‘kleding’. Een paar in ‘gas-licht’, in ‘huishoud-art’, in ‘verzekeringen’. En ook wat in de gleuf ‘vakantie’. Een prima systeem.
Maar volgens gedragseconoom Richard Thaler, die vorig jaar de Nobelprijs won, kan dit denken in geldpotjes ook gevaarlijk zijn. Dat iemand zijn vakantiegeld uitgeeft aan vakantie, terwijl het rationeler zou zijn om het totale jaarinkomen te beschouwen, en op basis daarvan te beslissen hoe duur de vakantie mag zijn, dat is natuurlijk niet echt schadelijk. Maar potjesdenkende beleggers kunnen wel dure fouten maken.
Bijvoorbeeld als we vasthouden aan een verliezend aandeel, omdat we het pas bij de aanschafkoers weer willen verkopen. Of als we veel meer risico’s nemen met geld dat met een eerdere gunstig uitgevallen belegging werd verdiend, want dat zit in het potje: ‘meevaller’ dus ‘doet minder pijn als we het weer verspelen op de beurs’. Of andersom, als we te weinig risico nemen met pensioenbeleggingen omdat we dat geld mentaal in het potje ‘mag ik niet mee gokken’ stoppen.
Ja, ik schrijf ‘we’, want ik ben ook een potjesdenker. We zijn het eigenlijk allemaal. Dus hier de gratis beleggingstip van de week: stop met actief beleggen, en ga over op een (saai) passief fonds. Dat is waarschijnlijk verstandig voor iedereen. Maar zeker voor alle Nederlanders die hun vakantiegeld gebruiken om op vakantie te gaan.