Nederland maakt zich druk over arbeidsmigratie en negeert zo het echte probleem: de snelle vergrijzing

Vindt u het in Nederland nu soms al druk? Het wordt de komende dertig jaar alleen maar drukker. In 2020 wonen er 17,4 miljoen mensen in Nederland, in 2050 zal dat opgelopen zijn tot ruim 19,3 miljoen. Dat is een sterkere stijging dan eerder werd voorspeld.

Volgens de laatste bevolkingsprognose van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zal de bevolking dit decennium met ongeveer een miljoen toenemen. Dat komt vooral doordat meer immigranten naar Nederland komen dan er emigranten vertrekken, maar ook het aantal geboortes is hoger dan het aantal sterfgevallen. In de latere decennia neemt de bevolkingsaanwas wat af, maar blijft positief.

Oud nieuws, zegt u? Dat klopt. De nieuwe prognose verscheen op 17 december van het vorige jaar. Maar ik was de afgelopen twee maanden even afwezig vanwege gezondheidsproblemen, dus ik voel me vrij om het er nu toch nog over te hebben. (Voor wie het interesseert: ja, ik ben inmiddels weer op de been. Dank aan alle lieve lezers die mij een opbeurend mailtje stuurden. En: Nederland heeft inderdaad het beste zorgstelsel van de wereld, met fantastische artsen en verpleegkundigen.)

Dat ik pas nu reageer op het bevolkingsnieuws heeft misschien ook een voordeel. Anderen hebben hun impulsieve reacties inmiddels gegeven. En er was ook veel ander nieuws dat linksom of rechtsom gelinkt kan worden aan deze demografische ontwikkelingen.

Zo was er minister Hugo de Jonge, die in een interview met NRC Handelsblad de bevolkingsgroei het grootste probleem van Nederland noemde. ‘De migratie overkomt ons’, zei hij. Het huidige aantal arbeidsmigranten is ‘te hoog’ en we moeten volgens de vicepremier ‘in Europa opnieuw de effecten wegen van het vrije verkeer van personen’.

Eerder al hadden de ChristenUnie en de SP een gezamenlijk Actieplan Arbeidsmigratie gepresenteerd, met een pleidooi voor quota en werkvergunningen voor arbeidsmigranten uit EU-landen. Termen als ‘ongebreidelde migratie’ en ‘sociale ontwrichting’ werden niet geschuwd.

Arbeidsmigratie staat anno 2020 blijkbaar in een kwaad daglicht. Daar kijk ik van op. Want als de bevolkingsprognoses van het CBS een ding laten zien, dan is het wel dat we de komende decennia arbeidsmigranten hard nodig hebben. Want niet bevolkingsgroei is de meest opvallende uitkomst van de berekeningen, maar vergrijzing. Ja, er komen mensen bij, de komende jaren, maar per saldo groeit de potentiële beroepsbevolking nauwelijks. In de leeftijdsklasse van 20 tot 65 jaar (66 jaar was gezien de AOW-leeftijd logischer geweest, maar zo presenteert het CBS de cijfers), groeit de bevolking tot 2050 met slechts 0,8%. Het aantal 65-plussers stijgt in die periode met meer dan 30%. Het aantal kinderen en jongeren ligt in 2050 zo’n 8% hoger.

Ondanks de arbeidsmigratie moeten we in 2050 met ongeveer net zoveel werkenden een groeiende groep ouderen (en wat extra jongeren) onderhouden. Nu zijn er op iedere 65-plusser zo’n drie mensen in de werkzame leeftijd. Over tien jaar is dat al gedaald naar minder dan 2,5 en in 2050 zijn er net meer dan twee mensen van 20 tot 65 jaar op iedere 65-plusser. Het maatschappelijke probleem van dat moment is niet een overschot aan arbeidsmigranten, maar het structurele tekort aan mensen die willen en kunnen werken.

Maar Nederland doet liever alsof de vergrijzing niet bestaat. Het CNV pleit met droge ogen voor een 30-urige werkweek. Alsof we het ons kunnen permitteren om nog minder te werken. Wie voorzichtig suggereert dat de Nederlandse deeltijdcultuur uit de hand is gelopen, krijgt woedende reacties. En de FNV wil dat de AOW-leeftijd nog minder snel stijgt. Gevolg: nog minder werkenden. De vakbond denkt ook dat volgend jaar de pensioenen wel weer fors omhoog kunnen. Alsof er geen demografische tijdbom tikt onder ons pensioenstelsel.

Haal allemaal de kop uit het zand. Nederland vergrijst de komende tien jaar razendsnel. Alle stokpaardjes van politiek en vakbond kunnen op de brandstapel. De vergrijzing gaat zorgen voor nijpende tekorten op de arbeidsmarkt, en de enige snelle oplossing daarvoor is meer arbeidsmigranten, niet minder. Het alternatief: structurele tekorten, wachtlijsten en tekortschietende dienstverlening.

Dat het de komende jaren wat drukker wordt is daarom geen probleem, maar juist een deel van de oplossing.