Zo optimistisch hadden we Mario Draghi in tijden niet meer gehoord. De president van de Europese Centrale Bank (ECB) was het afgelopen jaar juist de man die waarschuwde voor tegenvallende groei in Europa en de door dat gebrek aan dynamiek veroorzaakte deflatie. Alleen met een omvangrijk opkoopprogramma zou de ECB het gevaar kunnen keren.

Deze week ging het programma van start. De ECB en de aangesloten nationale centrale banken gaan maandelijks voor € 60 mrd aan langlopend schuldpapier opkopen. In de eerste dagen van het programma werd al voor meer dan € 9 mrd uit de markt genomen. Een vliegende start.

Dat heeft het humeur van Draghi duidelijk goed gedaan. De Europese groeivertraging is omgeslagen in een groeiversnelling, vertelde hij woensdag opgewekt tijdens de jaarlijkse conferentie voor ‘ECB-watchers’. De werkloosheid is gedaald naar het laagste niveau sinds augustus 2012. En in 2016 zal de inflatie weer oplopen naar 1,5%.

De zon breekt weer door in Europa. Het is een zonnetje van 60 miljard per maand, maar Draghi is er gelukkig mee: het opkoopprogramma werkt, concludeert de Italiaan.

Duitsland en Nederland lenen inmiddels tegen negatieve rente. De Italiaanse is lager dan ooit. En Spanje en Portugal lenen goedkoper dan de Verenigde Staten. Het beleid werkt, zegt Draghi. Maar werkt het misschien niet veel te goed? In de jaren voor de crisis konden zuidelijke eurolanden veel te goedkoop lenen, weten we nu. Dat was toen een probleem. Nu is het blijkbaar de oplossing.

Behalve op de obligatiemarkt heeft het ECB-beleid ook ongekend groot effect op de valutamarkt. Eerder deze maand ging de ECB er nog vanuit dat de euro dit jaar zou dalen naar $ 1,13. Maar dat punt zijn we al lang gepasseerd. Afgelopen week belande de euro op $ 1,05, de laagste koers in twaalf jaar tijd.

Tegelijkertijd is de heftigheid waarmee de euro omlaag klettert opzienbarend. Een beetje eng, eigenlijk. Vergeleken met een jaar geleden staat de euro-dollarkoers nu bijna 24% lager. Zo’n snelle depreciatie is in de geschiedenis van de Europese munt nog niet eerder voorgekomen. Een jaar na het ontstaan van euro in 1999, ging de koers ook al eens snel omlaag. Toen daalde de euro zelfs naar € 0,82. Maar tijdens die depreciatie was de snelst gemeten jaar-op-jaar-daling ruim 22%, iets minder heftig dus dan het afgelopen jaar.

Tijdens de crisisjaren 2009 en 2012, toen de euro ook flink onderuit ging ten opzichte van de dollar, kwam de maximale depreciatie niet boven de 20%. Waarom gaat het nu sneller? Voor de reden moeten we eerder naar Washington dan naar Frankfurt. In 2009 en 2012 daalde de euro, terwijl de Amerikaanse centrale bank bezig was met monetaire verruiming. Dat dempte de beweging van de euro-dollarkoers.

Op dit moment overweegt de Federal Reserve juist de monetaire teugels weer aan te halen. Het opkoopprogramma is al weer een tijd voorbij en het moment van de eerste renteverhoging in de VS nadert. Terwijl dECB e ECB bezig is met de extreemste monetaire verruiming in de geschiedenis van de bank, staat de Fed aan de vooravond van een ingrijpende verkrapping. Zelden was het verschil in monetair beleid zo groot. Het gevolg is een imploderende euro-dollarkoers.

Ten opzichte van de munten van andere handelspartners doet de euro het iets rustiger aan. De ECB berekent dagelijks een speciale wisselkoersindex, waarin de euro wordt afgezet tegenover de valuta van Europa’s belangrijkste handelspartners. Die zogenoemde effectieve wisselkoers staat nu 15% lager dan vorig jaar.

De euro werd goedkoper ten opzichte van de Chinese, Britse, Zwitserse en Poolse valuta, maar duurder ten opzichte van de Zweedse, Noorse en Tsjechische munten. Laat Draghi het maar niet horen.

(deze column verscheen eerder in FD)