Stop de pompen

De hoofdredacteur van de Leeuwarder Courant zag het goed, in 1972. Twaalf jaar eerder was er gas ontdekt onder het weiland van boer Boon in Groningen. Nederland was dat gas enthousiast gaan oppompen en verkopen. Maar hoofdredacteur Eddy Evenhuis voorzag problemen op lange termijn.

Onder het kopje ‘Kostbare rijkdom’ schreef hij: ‘Voorlopig zijn de berichten over het zinkende Groningen vrij geruststellend, maar niemand kan voorzien hoe het er over dertig tot vijftig jaar voor staat. Zou het niet goed zijn, een deel van de aardgasbaten niet à fonds perdu uit te geven, maar in enerlei vorm te reserveren?

Schermafbeelding 2018-02-01 om 12.57.58

Drieënveertig jaar later weten we het antwoord op die vraag: ja, het was slim geweest om een reservering te maken voor schade van de gaswinning. Slim, prudent en vooral eerlijk. Dan hadden we gedupeerde Groningers nu kunnen compenseren uit een speciaal bij elkaar gespaard verzekeringspotje.

Maar nee, Nederland spaarde de gasopbrengsten niet, maar gaf ze met een verbeten ijver uit. Maar liefst € 265 mrd aan gasbaten hebben we er sinds 1960 doorheen gejaagd. Het heeft Nederland weinig meer opgeleverd dan hoge overheidsuitgaven, een veel te gulle verzorgingsstaat en een bedroevend geringe prikkel om te investeren in duurzame energie. O ja, en een op z’n grondvesten schuddende provincie.

Nee, dan de Noren. Die sparen hun oliekronen netjes in een staatsfonds. Het geld wordt wereldwijd belegd, in plaats van opgesnoept. Mocht er ooit een claim komen van een gedupeerde Noor, dan kan die met een handje kleingeld uit het staatsfonds zo worden gecompenseerd.

De Rekenkamer becijferde vorig jaar dat een Nederlands gasfonds — als we het net als de Noren hadden gedaan — inmiddels gevuld zou zijn met € 350 mrd. Daarover zou de overheid zichzelf sinds 1960 zo’n € 200 mrd euro aan dividend hebben kunnen uitkeren. Bij elkaar is dat een opbrengst van € 550 mrd, ruim het dubbele van de werkelijke gasopbrengst.

Klinkt fantastisch. Maar zo’n gasfonds heeft ook nadelen. Je ruilt fysiek kapitaal in de grond in voor financieel kapitaal. De zekerheid dat je in de toekomst gas kunt verkopen wordt ingeruild voor de hoop dat het buitenland in de toekomst netjes zal aflossen en winsten zal uitkeren.

Ik weet daarom een veel betere belegging: gas! Sla het gas op in een ondergronds gewelf dat al miljoenen jaren bewezen gasdicht is. Met andere woorden: laat het gewoon zitten. Sinds 1960 hebben we 3413 miljard m3 gas verkocht. Op basis van de gasinkomsten in 2013 (het meest recente jaar met gegevens), zou die hoeveelheid gas voor € 640 mrd op de staatsbalans mogen worden gezet. Dat is meer dan bij het gasfonds van de Rekenkamer.

Stop de pompen! Juist gas niet oppompen maakt ons rijk. En het houdt de Groninger grond prettig stabiel.

(Eerder hier)