Het lijk is al behoorlijk koud, want de misdaad werd jaren geleden gepleegd. Maar de rechercheurs cirkelen nog altijd rond de plaats delict. Wie heeft de Nederlandse economie vermoord? En met welk wapen?
Dit CSI Nederland, waar economen zich al jaren buigen over de vraag waarom onze economie het de afgelopen vijf jaar zoveel slechter deed dan landen om ons heen. Ons bruto binnenland product (bbp) daalde harder en het kostte meer tijd om terug te keren op het niveau van voor de crisis.
Bewijslast
Een oude theorie over deze misdaad werd deze week nieuw leven ingeblazen door het Economisch Bureau van ING. De overheid heeft het gedaan, concludeerde de bankeconomen na een bestudering van de bewijzen. ING schrijft: “De overheid heeft harder ingegrepen en onze economie loopt mede daardoor zo’n drie jaar achter op andere landen. Dit kwam doordat Nederland zich wilde houden aan het Stabiliteits- en Groeipact. Landen die minder hard ingrepen, konden met minder pijn weer groeien.” (pdf)
Dat is een stevige conclusie. ING heeft op het eerst gezicht niet alleen de empirische bewijslast, maar ook de theorie achter zich. Want natuurlijk is hard bezuinigen tijdens een recessie een slecht idee. Keynes snapte dat al, en de meeste economen na hem ook.
We hebben dus een delict, een dader, het wapen, een theorie en ook een motief: de Brusselse begrotingsregels. Zaak gesloten.
Verdediging
Maar wacht toch even met het opbergen van het strafdossier, want misschien is er toch sprake van ‘reasonable doubt’. Hoofdverdachte Jeroen Dijsselbloem slaat in het FD al flink van zich af. Hij voert aan dat zijn voorgangers minstens zoveel schuld hebben. Zij hebben immers de economie niet hervormd, waardoor hij dat tijdens een recessie moest doen.
Dat is niet de verdediging die ik zou kiezen. Als ik de advocaat van Dijsselbloem (en Rutte) zou zijn, zou ik wijzen op de vreemde tijdsvolgorde van de gebeurtenissen tijdens de misdaad. Want wanneer liep Nederland de achterstand op vergelijkbare eurolanden op? Dat was in 2011 en 2012. In die twee jaar belandde Nederland in de gevreesde dubbele dip, de tweede recessie. Pas in het voorjaar van 2013 kwamen we daar weer uit.
Vergelijking
In de grafiek bij dit artikel ziet u mijn forensische bewijzen. Ik heb gekeken naar de kwartaal-op-kwartaal-groei van het bbp van Nederland en dat van de drie naastgelegen eurolanden Duitsland, Frankrijk en België. Om de ruis in de cijfers te onderdrukken gebruik ik voortschrijdende gemiddelden. Dat wil zeggen dat ik telkens het gemiddelde neem van een kwartaal en het voorafgaande en opvolgende kwartaal. Vervolgens trek ik de gemiddelde groei in de drie eurolanden af van de Nederlandse groei. Dat verschil zou moeten aangeven wanneer en in welke mate Nederland het slechter doet dan de drie andere landen.
De misdaad wordt nu veel duidelijker: vooral in 2011 en 2012 deed Nederland het slecht. Dat waren de jaren dat we onze achterstand opliepen. In 2013 en 2014 groeide de economie ongeveer net zo hard als de andere drie. Soms zelfs harder.
Na de moord
Als de moord in 2011 en 2012 werd gepleegd, staat de verdachte dan ook op dat moment op de bewakingscamera? Nee, dat is niet het geval. In 2011 en 2012 werd wel veel gesproken over bezuinigingen en lastenverhoging, maar waren de harde maatregelen nog niet doorgevoerd. Pas in 2013 en 2014 begon het grote bezuinigen in volle omvang. In 2012 werd voor €3 mrd bezuinigd, waarvan €1 mrd de afloop van het stimuleringspakket van 2009-2010 betrof. Echt omgebogen werd er dus voor €2 mrd. Een jaar later, toen de economie juist herstelde, was dat maar liefst €13 mrd. En in 2014, toen we weer echt gingen groeien, werd er voor €12 mrd bezuinigd.
Het lijk ligt koud op de grond. De verdachte staat op film, met wapen in de hand. Alleen hij arriveerde pas nadat de moord was gepleegd.