Het is spitsuur voor speechschrijvers. Ze hebben nog maar een week of zeven om hun meest bevlogen en doorvoelde teksten te produceren. Eind november begint de grote klimaatconferentie in Parijs, waar de ministers van milieu van alle VN-lidstaten de speech van hun leven willen geven. ‘Wij zijn de eerste generatie die het klimaatprobleem onderkent en de laatste generatie die er nog wat aan kan doen’, zullen de ministers elkaar vertellen. ‘De wereld moet nu in actie komen.’

We hebben ze eerder gehoord, die mooie woorden, tijdens eerdere klimaattoppen. Maar de daden bleven meestal uit. Want een ambitieus klimaatbeleid kan geld en banen kosten. Zelfs de meest bevlogen politicus heeft moeite om economische groei tijdens zijn regeerperiode in te ruilen voor minder opwarming van de aarde, ver na zijn aftreden. Democratie en de lange termijn gaan nu eenmaal moeilijk samen.

Maar misschien hoeft klimaatbeleid economische groei niet te remmen. Kunnen we economische groei en CO₂-uitstoot ontkoppelen? Milieu-economen doen al een tijd onderzoek naar deze vraag. Een aantal onderzoeken vindt aanwijzingen dat landen kunnen groeien zonder extra uitstoot. Maar andere bevestigen toch vooral het idee dat naarmate de economie groeit, er meer broeikasgas de lucht in gaat.

Het Duitse onderzoeksinstituut DIW deed vorige maand een poging om het antwoord op de ontkoppelingsvraag te geven. De uitkomst stemt optimistisch. Op basis van de recentste cijfers concluderen de vijf onderzoekers dat ontkoppelen mogelijk is. Economische groei en klimaatbeleid kunnen samengaan.

Het onderzoeksrapport maakt een onderscheid tussen sterke en zwakke ontkoppeling. Sterke ontkoppeling betekent dat de uitstoot van broeikasgassen in absolute termen afneemt, terwijl de economie groeit. Zwakke ontkoppeling betekent dat de uitstoot wel toeneemt, maar minder snel dan de economie groeit. De intensiteit van vervuiling daalt, de absolute uitstoot niet.

Voor de wereld als geheel was er de afgelopen tien jaar sprake van zwakke ontkoppeling. Dat is te zien in de eerste grafiek hiernaast. De blauwe lijn heeft een stijgend verloop, wat aangeeft dat de CO₂-emissie tussen 2004 en 2014 is toegenomen. Alleen in recessiejaar 2009 was even sprake van een daling. Vanaf dat jaar gaat de lijn echter wel steeds iets vlakker lopen: de emissies stijgen minder hard dan het bruto binnenland product (bbp). De intensiteit van vervuiling daalt.Dat is het beeld voor de wereld als geheel. In rijke landen daalde de CO₂-uitstoot in absolute termen wel. De oranje lijn in de grafiek geeft de uitstoot en economische groei in de dertig Oeso-landen weer. De lijn daalt. Terwijl de Oeso-economie sinds 2004 met zo’n 15% groeide, namen de CO₂-emissies met pakweg 7% af. Dat is een sterke ontkoppeling.

Ook Nederland ontkoppelde. Het DIW-onderzoek gaat niet afzonderlijk op Nederland in, maar volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek groeide het Nederlandse bbp sinds 2004 met 9% terwijl de CO₂-uitstoot met 15% afnam.

Een deel van die uitstoot is ongetwijfeld slechts verplaatst naar opkomende economieën, samen met de verplaatsing van industriële productie. Maar dat is niet het hele verhaal. Want juist China, het land waar veel productie heen ging, blijkt de laatste jaren in staat tot zwakke ontkoppeling: de CO₂-intensiteit daalt (zie de tweede grafiek). Daar is in bijvoorbeeld India geen sprake van. De stijgende lijn voor dat land buigt (nog) niet af.

China investeert de laatste jaren veel in duurzame energie. Volgens de DIW-onderzoekers — die hun conclusies niet alleen op de hier getoonde grafieken, maar vooral op degelijke regressieanalyse baseren — is sterke ontkoppeling in China op korte termijn mogelijk. Investeringen in duurzame energie zijn niet alleen een kostenpost, maar zorgen op zichzelf ook voor economische groei, zo blijkt uit het onderzoek. Groei en CO₂-reductie kunnen daarom hand in hand gaan. Duitsland is daarvan een goed voorbeeld.

De ministers kunnen over zeven weken in Parijs volstaan met een speech van drie woorden: ‘Sterke ontkoppeling kan.’ En dan snel aan het werk om die ­mogelijkheid waar te maken.

(ook in FD)