Zo heeft de homepage van het CBS er lang niet uitgezien… Dat twitterde minister van Sociale Zaken, Lodewijk Asscher (@LodewijkA) vorige week. Hij deed er een overzicht van de laatste persberichten van het Centraal Bureau voor de Statistiek bij, die een bijzonder zonnig beeld van de Nederlandse conjunctuur gaf.
Consumenten geven meer uit en zijn positiever. De werkloosheid is verder gedaald. De bouw boekt de grootste omzetstijging in tien jaar, terwijl in de toerismesector steeds meer mensen werk vinden. Het gaat beter met de economie, en dat wilde de minister even met ons delen. Geef hem eens ongelijk.
Helaas is er ook minder goed nieuws. Een belangrijk deel van de Nederlandse economie is de crisis nog niet te boven. De industrie produceert nu minder dan voor de kredietcrisis van 2008. De economie als geheel heeft de crisis inmiddels wel verteerd. Het bruto binnenlands product (bbp) heeft het hoogste peil van voor de crisis alweer bereikt – na zeven zeer magere jaren – maar, de industrie zit er nog 1,2% onder. Dat sombere nieuws meldden de economen van de ABN Amro afgelopen week. Asscher had even geen tijd om een screenshot van de ABN-website te twitteren.
Maar ik geef hem weer geen ongelijk. Want de bankeconomen stellen de zaak volgens mij iets te somber voor. Natuurlijk, de kredietcrisis heeft er bij de Nederlandse industrie hard ingehakt. In 2009 ging de wereldeconomie even hard in de achteruit, en kromp de productie van de Nederlandse industrie met maar liefst 8,6%. De economie als geheel kromp ook ongekend hard, met 3,3%, maar vergeleken met de industrie was dat kinderspel. De recessie van 2009 kwam uit het buitenland. Logisch dat de vaak internationaal opererende industriële bedrijven daar veel meer last van hadden dan bijvoorbeeld de bouw en de detailhandel.
De recessie van 2012 en 2013, daarentegen, kwam vooral vanuit het binnenland. De huizenmarkt klapte in elkaar en dat raakte in de eerste plaats de voor het binnenland producerende bedrijven. Bouw en detailhandel leden veel meer dan de industrie. Terwijl de industriële productie in de twee recessiejaren tezamen, daalde met 1,8%, kromp het bbp 2,3%. Zo beschouwt is het achterblijven van de industrie, dat ABN Amro vaststelt, eerder een erfenis van zes jaar geleden, dan een teken van zwakte in de industrie op dit moment.
Er zijn zelfs aanwijzingen dat de industrie het nu relatief beter doet dan in voorgaande decennia. De de-industrialisatie van Nederland is al vele jaren bezig. We schuiven steeds verder op naar een diensteneconomie, en dat proces begon al na de eerste oliecrisis in 1973. Sindsdien blijft de groei van de industrie structureel achter bij die van de economie als geheel.
Tussen 1970 en 2000 steeg het bbp gemiddeld met 2,9% per jaar, maar de industriële productie met slechts 2,4%. Veranderende behoeften, stijgende lonen, globalisering en de opkomst van China, er zijn oorzaken genoeg aan te wijzen voor dit verschil.
Opvallend genoeg lijkt deze trend sinds de eeuwwisseling te keren. De industrie groeide tussen 2000 en 2014 jaarlijks gemiddeld met 1,4%, het bbp bleef daar met 1,2% bij achter. Relatief nam het belang van de industrie voor de Nederlandse economie deze eeuw dus (iets) toe.
Het is te vroeg om de re-industrialisatie van Nederland te gaan vieren. De typische huizencrisis, van de afgelopen jaren, die juist niet-industriële bedrijven raakte, vertekent misschien het beeld. Wellicht komen de dienstverlenende bedrijven binnenkort weer vol op stoom, en wordt de trend van de-industrialisatie hervat.
Aan de andere kant: er is op sectorniveau wel degelijk sprake van een herwaardering van de Nederlandse maakindustrie en misschien begint die ontwikkeling door te werken in de macrocijfers. De Chinese lonen stijgen snel en door robotisering wordt het loonkostennadeel van Nederland minder belangrijk. Er zijn bedrijven die na slechte ervaringen hun productie terug naar Nederland halen. En studenten kiezen liever voor de TU dan de economiefaculteit. Prachtig allemaal. Dat is wel een tweetje van Asscher waard.
(Verscheen eerder hier)