Versoepeling ontslagrecht, en wel daarom

Op 28 juni werd ik in ’s lands belang naar de Tweede Kamer geroepen. De Vaste Kamercommissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid hield een hoorzitting over de plannen van het Kabinet om het ontslagrecht te moderniseren.

Ik ben gegaan. Uit ijdelheid, natuurlijk. En om eens te kijken hoe dat er aan toe gaat. (Geen bijzonderheden, gewoon beleefd en saai).

Of ik van te voren een A4-tje met mijn gedachten over ontslagbescherming wilde opsturen. Ik mailde dit:

  • Het ontslagrecht heeft de modernisering van de Nederlandse economie niet bijgehouden. Zelfbewuste, jobhoppende kenniswerkers worden beschermd alsof ze onmondige fabrieksarbeiders zijn. Minder baanzekerheid zou deze werknemers opjutten om het beste uit zichzelf te halen en ze verantwoordelijk maken voor hun eigen carrière en (levenslange) scholing.
  • Minder baanzekerheid verlaagt de drempel naar ondernemerschap
  • Bedrijven moeten zich sneller aanpassen. Ook het personeelsbestand moet meebewegen, zowel in kwantiteit als in kwaliteit. Gegeven de hoge ontslagkosten voor vaste werknemers, zoeken bedrijven de noodzakelijke flexibiliteit bij tijdelijke werknemers en zzp-ers. Sommigen genieten veel bescherming, anderen weinig. Dit is een oneerlijke en inefficiënte uitkomst.
  • De hoge ‘ontslagbonus’ voor personeel met een lang dienstverband maakt veranderen van baan voor oudere werknemers duur. Juist op de leeftijd dat iedere werknemer zich zou moeten afvragen: “hou ik deze baan tot mijn 67-ste vol, of moet ik nu een tweede carrière starten? ”, zijn de kosten van zo’n eventuele overstap hoog.
  • Hoge ontslagkosten zijn een financiële last voor bedrijven, en waar ze ontslag voorkomen zijn ze een operationele last.
  • Voorstanders van streng ontslagrecht wijzen op het belang van duurzame arbeidsrelaties voor de economie. Maar werknemers kunnen meestal kosteloos hun vaste contract opzeggen. Ontslagrecht is asymmetrisch. Als het belang van duurzame arbeidsrelaties zo groot is, zou een pleidooi voor meer bescherming van de werkgever tegen opstappende werknemers logischer zijn.
  • Critici van modernisering van de ontslagbescherming gebruiken (kortweg) twee argumenten: 1. De ontslagbescherming in Nederland is helemaal niet zo hoog en de arbeidsmarkt wordt er niet door verstoord; 2. Verspoeling pakt voor sommige groepen desastreus uit. Volgens mij zijn beide argumenten met elkaar in tegenspraak.
  • De duale arbeidsmarkt (met veel bescherming voor de vaste baan, en weinig voor de tijdelijke), geeft perverse uitkomsten. Juist mensen met een sterke onderhandelingspositie slagen er in om veel bescherming te organiseren. Zwakkere groepen zijn aangewezen op tijdelijk werk zonder veel bescherming. Ontslagrecht beschermt de sterken, niet de zwakken. Dat zouden we moeten omdraaien, door van ontslagbescherming maatwerk te maken: laag voor groepen die prima voor zichzelf kunnen zorgen, hoog voor kwetsbare groepen. Differentiatie op basis van inkomen en/of opleiding klinkt onorthodox, maar is alleszins redelijk.