De Texaanse lockdown was van korte duur. Nadat de Republikeinse gouverneur Greg Abbott de deuren van de Texaanse horeca op 1 april had gesloten, mochten restaurants op 30 april alweer heropenen.
Kort daarna nam het aantal besmettingen weer snel toe, tot zelfs meer dan 5000 nieuwe gevallen per dag. Daarom gingen vorige week de restaurants in Houston en andere grote steden opnieuw (deels) op slot. Texas heeft duidelijk misgegokt. Daar kunnen wij van leren, want de uitzonderlijk korte lockdown en de vroege heropening maken van de Amerikaanse staat een interessant natuurlijk experiment.
De reserveringsite Opentable.com verzamelt gegevens over het aantal restaurantreserveringen voor en na het begin van de corona-uitbraak. De grafiek voor Texas laat een aantal patronen zien. Allereerst: het aantal reserveringen stortte eerder in dan de lockdown officieel van start ging. Al voor 1 april hadden veel consumenten de lust om uit eten te gaan al verloren en waren restaurants al op eigen initiatief of op dat van de lokale overheid dicht gegaan. Toen de lockdown voor heel Texas werd afgekondigd, had dat geen duidelijke invloed meer op het aantal reserveringen. Ten tweede: nadat de economie weer openging nam het aantal reserveringen maar zeer aarzelend toe. Alleen op 21 juni werd er weer bijna net zoveel gereserveerd als een jaar eerder. Maar dit jaar viel Vaderdag op die datum, dus die vergelijking is niet eerlijk. Tenslotte valt ook op dat het aantal reserveringen recent alweer flink begon te dalen, nog voordat de gouverneur tot nieuwe maatregelen besloot.
De reserveringen lijken dus niet direct samen te hangen met de overheidsmaatregelen. Waarmee dan wel? Ik denk dat het onderste deel van de grafiek het antwoord geeft: angst voor het virus. De toename van het aantal besmettingen in maart en de snelle stijging in juni maakten klanten kopschuw. Het virus jaagt mensen de horeca uit, de lockdown bestendigt en versterkt dat vervolgens.
Dit is natuurlijk maar een hypothese, maar er verschijnt steeds meer economisch onderzoek waarin die volgorde van gebeurtenissen wordt onderschreven. Meest recent is de working paper (dus nog niet peer-reviewed) van de voormalig hoofdeconoom van Obama, Austan Goolsbee. Samen met een collega van de Universiteit van Chicago verzamelde hij telefoongegevens waarmee hij de bezoeken van miljoenen consumenten aan winkels in gebieden met verschillende lockdown-regimes kon analyseren. Gingen mensen minder vaak winkelen vanwege de lockdown, of omdat ze niet meer durfden? Goolsbee concludeert dat terwijl het aantal winkelbezoeken met 60% daalde, slechts 7%-punt daarvan direct gevolg is van de beleidsmaatregelen. De rest kwam door persoonlijke voorkeuren, ongetwijfeld gedreven door de angst voor besmetting.
Dit is een belangrijke conclusie. Allereerst omdat het ons iets leert over het herstel van de economie. De laatste weken vallen de meeste economische indicatoren telkens mee. Het gaat sneller beter dan gedacht. Als niet de lockdown maar angst voor het virus zorgde voor de recessie, is dat goed te begrijpen: het aantal besmettingen daalde al ruim voordat de maatregelen werden versoepeld.
Maar de resultaten van Goolsbee bevatten ook een waarschuwing: als de economische krimp vooral komt door virusvrees, zorgt een te vroege heropening van de economie voor een nog diepere recessie. Er is dan geen afruil tussen virusbestrijding en economisch herstel. Ze zijn juist complementair.
Dat is belangrijk om te weten, mocht er in Nederland een tweede golf van besmettingen komen. Beleidsmakers die het dan niet aandurven om de economie opnieuw in het slot te gooien, doen de economie mogelijk juist veel pijn. Natuurlijk kan zo’n nieuwe lockdown nog een stuk ‘intelligenter’ dan in dit voorjaar. Er is meer bekend over het virus en men zal veel gerichter te werk kunnen gaan, zowel regionaal als sectoraal.
Maar het idee dat we moeten kiezen tussen gezondheid en economie, en dat strenge regels ondernemers onredelijk hard treffen, kan langzamerhand wel van tafel.