Helicoptergeld

Denk je je lollig te zijn, blijkt de werkelijkheid nog veel maller. Anderhalf jaar gelden schreef ik op deze plaats: ‘Laat Mario Draghi geen staatsobligaties opkopen, maar de Opel Kadett van Jan Modaal’.

Het was eind 2014 en de Europese Centrale Bank was nog niet begonnen met kwantitatieve verruiming (QE), maar Draghi had wel duidelijk gemaakt dat hij in 2015 met zo’n opkoopprogramma zou beginnen. Ik dacht grappig te zijn door te suggereren dat opkopen van oude auto’s effectiever zou zijn. Dan krijgen alle Europanen direct geld in hun zak. Of — nog leuker — print genoeg euro’s om alle 18 miljoen werklozen een basisinkomen te geven zodat ze nooit meer hoeven te werken. Reken maar dat de inflatie dan stijgt.

Economenhumor van de bovenste plank, dacht ik. Maar de werkelijkheid wist een paar betere grappen. Het opkoopprogramma van de ECB ging van start en werd — wegens gebrek aan succes — uitgebreid naar een bedrag van € 80 mrd per maand. Dat smaakt naar meer, likkebaarden de monetaire activisten, dus wordt er sinds een aantal maanden hardop gespeculeerd over het volgende gerecht dat de ECB zou kunnen opdienen: gratis geld voor iedereen!

Helikoptergeld. Schuldenvrije geldcreatie. De centrale bank strooit bankbiljetten uit een helikopter, of — praktischer — stort duizend euro op de bankrekening van iedere Europeaan. Zonder tegenprestatie of verplichting tot terugbetalen. Jan Modaal krijgt geld én mag z’n auto houden. Niet alleen werklozen krijgen geld, maar iedereen. Dat is pas lachen!

De grappenmakers zelf kijken er trouwens heel serieus bij. Ze noemen helikoptergeld ‘QE for the people’ en stellen dat gewone kwantitatieve verruiming alleen de banken helpt, die, zoals u ongetwijfeld weet, de crisis veroorzaakt hebben. Het geld moet daarom direct naar de burgers. Het zijn niet de minsten die staan te popelen om in de helikopter te klimmen. De invloedrijke FT-columnist Martin Wolf, bijvoorbeeld, pleit er voor zonder lachen.

Maar ik vind het — dat zal u niet verbazen — een lachwekkend slecht idee. Wie wil dat iedereen duizend euro krijgt moet niet bij de centrale bank aankloppen, maar bij de minister van Financiën. Die kan de belastingen verlagen zodat iedereen meer geld overhoudt. De minister kan naar iedere Nederlander een waardecheque opsturen, of een tegoedbon, zoals af en toe in Japan is gedaan. Het begrotingstekort stijgt dan, maar vanwege het QE-programma van de ECB hoeft daardoor de rente niet op te lopen.

Een centrale bank die gratis geld uitstrooit over de burgers voert geen monetair beleid, maar begrotingsbeleid. Zo’n centrale bank wordt politiek en raakt terecht zijn onafhankelijkheid kwijt. Dat is waar helikoptergeld toe leidt: een politiek afhankelijke centrale bank die het werk doet van de minister van Financiën. Wat een grap.

(FD)