De werkloosheid blijft al een maand of negen min of meer gelijk, maar dat komt alleen doordat werklozen zich gedesillusioneerd afwenden van de arbeidsmarkt. Ze hebben de moed opgegeven en zijn gestopt met solliciteren.

Volgens de definitie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) ben je werkzoekende als je de afgelopen vier weken actief hebt gezocht naar een baan. Ontmoedigde werklozen tellen niet mee in het officiële werkloosheidscijfer.

Dat klinkt niet best. Goed nieuws over niet langer oplopende werkloosheid blijkt in werkelijkheid slecht nieuws over gedesillusioneerde Nederlanders die zelfs te moedeloos zijn om een sollicitatiebrief te schrijven. De beroepsbevolking (werkenden plus werkzoekenden) krimpt en dat is uiterst beroerd.

Gelukkig dan maar dat die laatste zin onwaar is. Als je tenminste je vizier net even anders afstelt. Tussen haakjes, dat is precies wat ik in deze nieuwe rubriek wil doen: vanuit een net even andere hoek naar de economische actualiteit kijken.

Gedurende de crisis is de Nederlandse beroepsbevolking niet gekrompen, maar juist gegroeid. Vergeleken met begin 2008 zijn er nu 118.000 mensen meer actief op de arbeidsmarkt. Er zijn per saldo dus meer ‘bemoedigden’ dan ontmoedigden.

Wie zijn deze verse arbeidskrachten die zich — crisis of geen crisis — meldden op de arbeidsmarkt? Eén ding weten we zeker over deze groep: het gaat hier om vrouwen. Want terwijl het aantal mannen dat werkt of werk zoekt met 66.000 daalde, nam het aantal vrouwen op de arbeidsmarkt sinds 2008 met 185.000 toe.

Een opzienbarend gevolg van deze toestroom van vrouwen op de arbeidsmarkt is dat de werkgelegenheid onder vrouwen gedurende de crisisjaren is gestegen. Er werken nu 23.000 vrouwen méér dan begin 2008. De werkgelegenheid onder mannen daalde in de crisis met 273.000. Mannen van Nederland: vergeet de Pool, vergeet de robot, het was uw eigen vrouw die uw baan inpikte!

De opkomst van de vrouw op de arbeidsmarkt is natuurlijk al veel langer bezig. De brutoarbeidsparticipatie — dat is het aantal vrouwen dat werkt of wil werken ten opzichte van het totaal aantal vrouwen tussen 15 en 65 jaar oud — stijgt al veel langer. In 1996 was minder dan 50% van de vrouwen actief op de arbeidsmarkt. Inmiddels is dat bijna 65%.

Die toename komt slechts ten dele doordat vrouwen die eerst niet wilden werken, toch op zoek zijn gegaan naar werk. Belangrijker is dat generaties vrouwen met een lage arbeidsparticipatie, met het verstrijken van de tijd, worden vervangen door generaties met een grotere wens om te werken. De emancipatiegolf van decennia geleden rolt langzaam maar zeker door de arbeidsmarkt heen.

Daarom steeg vooral onder vrouwen van middelbare leeftijd de participatie gedurende de crisis. In 2008 was 52% van de vrouwelijke 45-plussers actief op de arbeidsmarkt. Nu is dat bijna 62%. Een generatie met lage participatiegraad ging met pensioen en werd opgevolgd door een cohort van veel actievere 45-plussers.

De laatste paar maanden zien we dat, ondanks de emancipatiegolf, de participatiegraad van vrouwen wat daalt. Ook onder vrouwen stijgt de werkloosheid snel. Het zijn hopelijk de laatste stuiptrekkingen van de crisis. Daarna, als de economie weer stevig gaat groeien, wordt die groei mede mogelijk gemaakt door de structureel stijgende participatie van vrouwen. De dolle mina’s uit 1970 worden hartelijk bedankt!

(verscheen eerder hier)