Direct na uitschrijven van een referendum begint het gezonde verstand met koffers pakken. Het neemt een sabbatical en gaat in een ver land uitrusten van jarenlang hard werken aan redelijke compromissen en afwegingen.
Voor het gezond verstand is er geen plaats in een referendumcampagne. Nuancering en relativering zijn nutteloze concepten, als de burger slechts de keuze heeft uit twee opties: ja of nee, in of uit. Alleen aan extreme meningen is behoefte, want die trekken de kiezer het duidelijks een kant op.
Tijdens het brexit-debat in het VK laten beide kanten zien dat ze dit mechanisme prima begrijpen. De voorstanders van een EU-lidmaatschap kwamen met op zich redelijk onderbouwde cijfers over de mogelijke economische gevolgen van een brexit; voor zover je dat kunt uitrekenen waren die behoorlijk zwaar. Maar minister van Financiën George Osborne vond het toch nodig om daar afgelopen zondag flink overheen te gaan. Op tv waarschuwde hij: ‘Persoonlijk denk ik echter dat het heel wat erger dan dat kan worden’.
Hoezo denkt hij dat? En waarom is het relevant wat hij denkt, als er dikke rapporten liggen die de schade in alle redelijkheid proberen vast te stellen? Uiteraard omdat hyperbolen prima werken als het gezonde verstand met vakantie is.
Sinds de afschuwelijke moord op parlementslid en EU-pleitbezorger Jo Cox, vorige week, lijken kansen voor een brexit weer wat afgenomen. Iedereen doet alsof het ene logisch volgt uit het andere, maar het geeft vooral aan hoezeer het brexit-referendum gaat over emotie in plaats van verstand.
Nergens wordt dat zo goed begrepen als in het kamp van de ‘Brexeteers’. De campagne van brexit-kopstukken Boris Johnson, Michael Gove en Nigel Farage wordt vanaf de eerste dag gevoerd met een clusterbombardement aan emotie-oproepende leugens. Op de brexit-campagnebus staat dat het VK dagelijks 350 miljoen pond aan Brussel overmaakt. De keurige UK Statistics Authority noemt dit getal ‘misleading‘, maar de bus wordt niet overgeschilderd.
Turkije zou op het punt staan om lid van de EU te worden, waarna het land wordt overspoeld door Turkse migranten. En de Britten kunnen daar niets tegen doen. (Onwaar, iedere lidstaat heeft een veto). Gezondheidszorg zou kraken onder de komst van EU-migranten, terwijl deze in werkelijkheid gewoon meebetalen. Migranten zouden ook massaal banen van Britten inpikken, terwijl al het onderzoek die stelling tegenspreekt. Criminelen mogen gewoon het VK binnenlopen (onwaar), Britten verliezen alle stemmingen Brussel (56 verloren, 2466 gewonnen) en van Europa mogen kinderen geen ballonnen opblazen (onzin).
Alle mythes worden door oprechte mensen op redelijke websites ontkracht en gecorrigeerd. Maar alleen het gezonde verstand wil die websites bezoeken. Zodra het terug is van vakantie.