Dodelijke spiraal

‘Helaas, we kunnen onze schuld niet meer betalen.’ Aan het woord is de leider van het zonnige land aan de periferie van de monetaire unie. Hij vervolgt: ‘Dit is geen politiek, dit is gewoon wiskunde: verlaging van de schuldenlast is onvermijdelijk.’

Dat gaat de crediteuren pijn doen, weet de leider. ‘Schuldeisers moeten delen in de opoffering die wij onze burgers opleggen.’ Een faillissement dreigt voor het land, want er komen een aantal grote aflossingen aan, die niet zijn op te brengen. ‘De regering doet wat zij kan om wanbetaling te voorkomen, maar we moeten ook zorgen voor groei van de economie. Zo niet, dan komen we in een dodelijke spiraal terecht.’ De kredietwaardigheid van het land is door de beoordelaars al afgewaardeerd naar de laagste status. De werkloosheid is drie keer zo hoog als elders in de monetaire unie. Hoger opgeleiden ontvluchten het land. Nergens is de schuld per hoofd van de bevolking zo hoog.

Onrust
De uitspraken van de leider van het zonnige, perifere land zorgen voor onrust onder andere leden van de muntunie. De dreigende schuldsanering zou verreweg de grootste zijn in de geschiedenis van de munt. Men vreest besmettingsgevaar.

Al jaren wijzen economen op de enorme belastingontduiking in het land, op het slechte investeringsklimaat en het onbetaalbare stelsel van sociale zekerheid, maar met extra leningen wist de overheid harde hervormingen telkens uit te stellen. Van uitstel kan nu geen sprake meer zijn.

Daardoor staat Alejandro Garcia Padilla, gouverneur van Puerto Rico, voor de moeilijke taak om te hervormen, te bezuinigen, en de schuld te saneren.

Dollars
Puerto Rico? Juist! Bovenstaande tekst ging niet over Griekenland en de euro, maar over de Caraïbische eilandengroep, waar met Amerikaanse dollars wordt betaald. Puerto Rico is een zogenoemd ‘incorporated territory’: het land is geen echt onderdeel van de Verenigde Staten, maar wordt er wel door beheerd. Je zou kunnen zeggen dat het wel lid is van de monetaire unie, maar niet van de politieke unie. Dat is vragen om problemen, want op basis van de collectieve kredietwaardigheid van de dollar kon Puerto Rico zelfstandig besluiten om veel te lenen. Tot de wal het schip keerde.

De overeenkomsten met Griekenland zijn evident. President Obama speelt de rol van Angela Merkel met verve en sluit een bail out van Puerto Rico uit. Dit bewijst maar weer eens dat Griekenland niet het slachtoffer is van onbuigzame Duitsers en onredelijke Nederlanders, maar van de eigen weigering om bij toetreding van de monetaire unie begrotingssoevereiniteit op te geven.

Zonder afdwingbare politieke afspraken en regels, en de oprechte inzet om zich daaraan te houden, kan een monetaire unie niet functioneren. Bij de Puerto Ricanen lijkt dat besef inmiddels te dagen. Hopelijk volgen de Grieken snel.