China is de fabriek van de wereld en wil dat graag ook blijven. Maar met de toenemende welvaart stijgen de lonen van fabrieksarbeiders. Bovendien krijgt ook China de komende decennia te maken met een enorme vergrijzing van de bevolking. Daarom moet het land de draai maken van arbeidsintensieve naar kapitaalintensieve productie. De fabrieken moeten worden gerobotiseerd. Dat proces is in volle gang en gaat met de typisch Chinese daadkracht, zo blijkt uit nieuwe cijfers van de International Federation of Robotics (IFR), de brancheorganisatie die internationale cijfers over robotleveranties aan de industrie bijhoudt.
Vorige week schreef ik over de snelle toename van het aantal robots in de Nederlandse industrie, die door de IFR werd gesignaleerd. Vooral aan de Nederlandse voedingssector werden in 2016 opvallend veel nieuwe robots geleverd. ‘Nederland haakt eindelijk aan bij de robotrevolutie’, concludeerde ik vorige week. Daar neem ik deze week niets van terug. Onze bedrijven investeren fors in robotisering. Maar laat vooral niet de indruk ontstaan dat Nederland internationaal de troepen leidt. Op de mondiale markt zijn we maar een klein afnemertje. Wereldwijd werden er vorig jaar ruim 294.000 robots verkocht. Daarvan gingen er nog geen 1800 naar Nederland.
De grootste afnemer in Europa was (traditiegetrouw) de Duitse industrie met iets meer dan 20.000 nieuwe robots in 2016. De andere grote Europese economieën blijven daar ver bij achter. De robotisering van de Europese industrie vindt heus wel plaats, maar het gaat niet met enorme vaart. Hetzelfde geldt voor de Amerikaanse industrie. In de gehele Verenigde Staten kwamen er vorig jaar ruim 31.000 industriële robots bij. Dat was weer meer dan in 2015, maar er is eerder sprake van een gestage groei dan van een echte acceleratie.
Ook Japan doet het rustig aan, met 38.500 nieuwe robots, slechts een paar procent meer dan in 2015. Nee, de echt snelle groei vindt elders plaats: in China. Vorig jaar namen Chinese bedrijven maar liefst 87.000 nieuwe robots in gebruik, 27% meer dan een jaar eerder. China kocht bijna net zoveel nieuwe robots als alle Europese en Noord- en Zuid-Amerikaanse landen bij elkaar, schrijft de IFR. En dat is nog maar het begin. Volgens de brancheorganisatie komt de robotisering van de Chinese industrie de komende jaren pas goed op gang. Het aantal nieuwe robots zal naar verwachting stijgen van 115.000 in 2017 naar 210.000 in 2020. Op dat moment gaan van elke tien nieuwe robots er vier naar een Chinese afnemer.
Ook voor andere landen verwacht de IFR een toename, maar nergens gaat het zo snel als in China. Op zich is daar niets vreemds aan. China neemt nu eenmaal een groot deel van de mondiale productie voor z’n rekening, en de huidige fabrieken werken nog relatief arbeidsintensief. Per 10.000 werknemers in de Chinese industrie staan er nu 68 robots. In Duitsland is dat aantal 309, in Zuid-Korea zelfs 631. Zelfs Nederland doet het met 153 robots per 10.000 werknemers beduidend beter dan China. Logisch dus dat China een inhaalslag maakt. Maar zo’n inhaalslag wordt in China al snel een felle demarrage, waarbij de rest van de kopgroep lijkt stil te staan.
De hoop was dat door robotisering oude economieën als die van de VS en Europa een deel van de industriële productie zouden kunnen terughalen uit Azië. Philips bracht in 2011 de productie van scheerapparaten voor de Europese markt terug uit het Chinese Shuhai naar de gerobotiseerde fabriek in het Friese Drachten. Dat smaakt naar meer, dachten beleidsmakers, en ‘reshoring’ van productie werd de nieuwe droom. Wordt die droom werkelijkheid? China zelf is duidelijk niet van plan om eraan mee te werken. Voor Europa en Amerika is er maar één tegenzet mogelijk: nog sneller en slimmer robotiseren dan China. Het mondiale gevecht om de productie wordt straks niet meer gewonnen door het land met de goedkoopste arbeid, maar door het land met de slimste robots.