Korenbloem, wilde ridderspoor, akkerleeuwenbek, bolderik en nog veel meer inheemse akkerbloemen bloeiden deze zomer uitbundig in onze tuin. In het vroege voorjaar hadden we het gras afgeplagd en vervolgens lichtjes omgespit. Toen kon er gezaaid worden. Een bedrijf in het Friese Nijberkoop kweekt inheemse wilde planten en levert zaadpakketten op bestelling. ‘Zo draagt u bij aan een goede leefomgeving voor insecten’, stelt men op de website. ‘Daarnaast maakt u met wilde bloemen uw leefomgeving mooier.’
Dat laatste voordeel was de belangrijke reden geweest voor het akkerbloem-experiment in de tuin. Maar de wens om iets voor de insectenstand te doen speelde ook mee. In die zin was het dubbel geslaagd. Want behalve een fantastische bloemenzee, genoten we opeens ook van vele soorten bijen, vlinders en andere vliegende zomerconfetti. Midden in het soms eenzijdige Noord-Hollandse landbouwgebied, hadden we opeens ons eigen insectenreservaat.
Een pyrrusoverwinning, zo blijkt deze week. In wetenschappelijke tijdschrift Nature verscheen een nieuw onderzoek waaruit blijkt dat het met de insecten zeer slecht gaat.
De onderzoekers volgden gedurende bijna tien jaar de insectenstand (of beter: geleedpotigenstand, want men keek ook naar bijvoorbeeld duizendpoten en spinnen) in drie regio’s in Duitsland. Daarbij werd onderscheid gemaakt tussen grasland en bos. Op grasland maten zij een daling van het aantal insecten met maar liefst 78%. In het bos was dit veel minder. Het aantal soorten geleedpotigen nam met ongeveer een derde af. Niet alleen op grasland, maar ook in het bos.
Als u denkt: dit nieuws heb ik eerder gehoord, dan klopt dat. Eerder Duits onderzoek liet ook al een dramatische neergang zien. Maar dat was op basis van metingen door vrijwilligers, en hoewel zeker niet onbetrouwbaar, volgens Nature toch minder wetenschappelijk. In die zin is de Nature-publicatie de wetenschappelijke bevestiging van de eerdere uitkomst.
Vervelend nieuws voor biologen, maar moet een econoom zich hier druk om maken? Uiteraard wel. Ten eerste omdat de insectensterfte waarschijnlijk een gevolg is van economisch handelen. De wijze waarop we landbouw bedrijven en het schaarse land inrichten en gebruiken, zal moeten veranderen. Een deel van de oplossing zal daarom ook ‘economisch’ moeten zijn: we moeten op zoek naar prijsprikkels en verdienmodellen om de natuurschade te verminderen.
Wellicht nog belangrijker: insecten zijn gratis arbeiders. Afgezien van plaagdieren als muggen, bladluizen en buskusmotten, leveren ze een nuttige bijdrage aan de BV Nederland.
Hoeveel precies? Ik heb geen betrouwbaar onderzoek gevonden voor Nederland. Maar Amerikaanse wetenschappers hebben het voor hun land wel een schatting gemaakt. In het artikel The Economic Value of Ecological Services Provided by Insects, uit 2006, stellen ze dat insecten de Amerikaanse economie jaarlijks een kleine $60 mrd opleveren.
Het grootste deel daarvan bestaat uit de dienstverlening van insecten aan de Amerikaanse natuur. Ze ruimen de boel op, bestuiven de bloemen en dienen grotere dieren gedienstig tot voedsel. Amerikaanse burgers kunnen vervolgens van de opgeruimde, bloemrijke en levendige natuur genieten. Of erop jagen. Bij elkaar levert al dit natuurplezier bijna $50 mrd aan welvaart op.
Ook buiten de natuur zorgen vliegen en torretjes voor harde dollars. Het zijn vrijwillige gewasbeschermers en bestuivers in de landbouw. Samen goed voor ruim $7,5 mrd aan extra oogst. Dit bedrag is overigens zonder de bestuifdiensten van de bijen van imkers; het gaat alleen om ‘wilde’ insecten. En dan zijn er ook nog insecten die zich laten opeten door vissen (bijvoorbeeld zalm en forel), waarna die vissen zich weer laten opeten door Amerikanen. Ook de bijdrage van mestkevers aan het opruimen van koeienpoep blijkt uit te drukken in dollars.
Ik kan me voorstellen dat de Amerikaanse onderzoekers nog een flink deel van de economische dienstverlening van insecten zijn vergeten, en dat het verdwijnen van insecten nog allerlei onvoorspelbare kostenposten gaat opleveren. Die zullen ons in elk geval veel meer kosten dan de €13,62 die ik voor twee zakken akkerbloemenzaad betaalde.