Al die uren die ik dacht te hebben verspild met het lezen van science fiction-boeken (liefst de oude klassiekers, toen er nog echt wetenschap in SF zat), blijken tot mijn verbazing een uiterst nuttige tijdbesteding te zijn geweest. Ik dacht dat het nerdy escapisme was, maar in werkelijkheid bereidde ik mij op diep-filosofische wijze voor op de toekomst.

Computers die zo slim zijn dat ze zelfbewustzijn ontwikkelen? Robots die de mensheid de oorlog verklaren? Het zijn geen griezelverhalen meer, maar serieuze toekomstscenario’s. Althans, volgens ’s werelds bekendste natuurkundige Stephen Hawking. De ontwikkeling van volledige kunstmatige intelligentie kan het einde van de menselijke soort inluiden, vertelde Hawking de BBC. Hij vreest dat zo’n zelfdenkende machine zichzelf continu zal herprogrammeren, en zo uiteindelijk de mens van de troon zal stoten. Eerder dit jaar verwoordde de briljante ondernemer Elon Musk (Paypal, Tesla, SpaceX) soortgelijke zorgen.

Vijand?
Wordt de robot onze vijand? Of kunnen we er een behulpzame, intelligente vriend van maken? Kennis over elkaar is het begin van iedere vriendschap, dus in deze rubriek vandaag een poging om meer over de robot te weten te komen. Twee maanden geleden besprak ik op deze plek de industriële robot. Dat is meestal een eenarmige specialist, die nagelvast aan de fabrieksvloer staat. Die hoeven we niet te vrezen. Als we al ergens bang voor moeten zijn dan is het voor de allround dienstenrobot.

De International Federation of Robotics (IFR) publiceerde onlangs het rapportService Robots 2014. In de inleiding lees ik de nuchtere constatering dat de dienstenrobot nog nauwelijks intrede heeft gedaan in ons dagelijks leven. Een stofzuiger, een grasmaaier, wat speelgoed, maar dat is het dan ook wel.

De dienstverlenende robot is vooral in de professionele omgeving te vinden. Daar is hij meestal het dienstbare manusje-van-alles die vervelende en gevaarlijke klusjes opknapt voor de mens. De robot is druk met brandstoftanks en pijpleidingen schoonmaken, het poetsen van de romp van schepen en vliegtuigen, riolen inspecteren, mijnen opruimen en kerncentrales onderhouden. Hij doet sjouwwerk in magazijnen, blust brandjes, melkt de koeien en opereert patiënten. En af en toe landt er eentje op een komeet.

Dienstenrobots
In 2013 werden er wereldwijd 21.000 van dergelijke dienstverlenende robots verkocht. Dat was 4% meer dan in 2012. Voor de komende jaren verwacht IFR een forse versnelling van die groei. Gemiddeld zullen er tussen 2014 en 2017 jaarlijks ruim 33.000 dienstenrobots worden verkocht.

Vooral op de boerderij blijkt de robot al een gewone verschijning. In 2013 werden er bijna 6.000 landbouwrobots verkocht. Een flink deel daarvan kwam ongetwijfeld van het Nederlandse Lely vandaan waar ze zowel melk- als voederrobots produceren, maar het rapport geeft helaas heen uitsplitsing naar landen. IFR verwacht dat tussen 2014 en 2016 nog eens een kleine 34.000 landbouwrobots over de toonbank gaan.

In andere sectoren is de robot nog een zeldzaamheid. Zo werden er vorig jaar aan de schoonmaaksector maar 323 robots verkocht. Naar de bouwsector gingen er 650 stuks en naar de medische sector 1200. In logistieke bedrijven reden in 2013 bijna 1900 nieuwe robots rond.

Naast de landbouw is defensie de andere grootverbruiker van dienstenrobots. Vorig jaar werden er 9500 militaire robots verkocht, grotendeels (vliegende) drones. Dat is ongetwijfeld het type robots waarvan Hawking en Musk nachtmerries krijgen. Gelukkig dan dat er tussen 2012 en 2013 sprake was van een afname van het aantal verkochte militaire robots met 8%. Voor de komende jaren verwacht IFR ook geen enorme toename.

Europa spreekt een behoorlijk woordje mee in deze sector. Bijna 60% van de professionele dienstenrobots wordt in dit werelddeel geproduceerd. Europa is goed in het bouwen van robots voor zowel landbouw als militaire toepassingen. Uit Amerika komen ook veel dienstenrobots, maar dat zijn vooral drones voor het leger. Opvallend genoeg spelen Aziatische landen nauwelijks een rol van betekenis.