Chinese handelsrecessie raakt Nederland van vele kanten

De Nederlandse economie vertraagt en dat is nou een keertje niet onze eigen schuld. Consumenten blijven dapper geld uitgeven en bedrijven schroeven hun investeringen niet opeens terug. Misschien zou alleen de overheid wat op kunnen schieten met de beloofde extra uitgaven. Maar gezien de krapte op de arbeidsmarkt is het te begrijpen dat het kabinet niet opeens duizenden extra militairen, onderwijzers en verpleegkundigen tevoorschijn kan toveren.

Dat drukt de economische groei een beetje, zo meldde het Centraal Planbureau (CPB) afgelopen dinsdag. Die groei komt dit jaar niet uit op de eerder voorspelde 2,2% maar blijft steken op 1,5%. De schuld daarvan ligt vooral bij het buitenland. De wereldhandel groeit dit jaar met een trage 1,8%, verwacht het CPB. In december vorig jaar was die raming nog bijna twee keer zo hoog. Gevolg is dat de Nederlandse export niet met 3,6% (decemberraming) maar slechts met 1,1% toeneemt. Het slechte economische nieuws komt dit jaar dus vooral van over de grens.

Wat gaat er mis in de wereldeconomie? Het rijtje is bekend: de onzekerheid rond de brexit, de handelsoorlogen van Trump en de terugval van de Chinese economie. Over die eerste twee wordt u ongeveer op dagbasis bijgepraat, de derde factor is een stuk mysterieuzer. Want niemand in het Westen weet precies hoe goed of slecht het met de Chinese economie gaat.

De groei valt lichtjes tegen, klinkt het uit officiële kanalen: in plaats van 6,5% groei, wordt het misschien ‘slechts’ 6%, maar de centrale bank staat klaar om met nieuwe kredieten de economie te ondersteunen. Tegelijkertijd geven de handelscijfers een veel dramatischer beeld. In februari daalde de import van China met 5,2%. Dat duidt op een sterke afname van de binnenlandse vraag. De reden voor die daling is te vinden in de exportcijfers van februari: de Chinese uitvoer kelderde met bijna 21%. Trumps handelsoorlog maakt China arm.

Deze Chinese ‘handelsrecessie’ heeft flinke gevolgen voor Nederland. Op zich is onze uitvoer naar China niet buitengewoon belangrijk. Wij exporteren vooral naar Europese landen en de Verenigde Staten. China komt pas op de achtste plaats, nog achter Polen. Maar omdat China voor bijvoorbeeld Duitse bedrijven wel een belangrijke markt is, raakt de vertraging in China ons toch.

Juist omdat de Chinese economie zo groot is en bijna elk land in de wereld een handelsrelatie heeft met het land, kan een Chinese handelsrecessie lang rond blijven zingen in de wereldeconomie. Economen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) brachten dit in 2016 al nauwkeurig in kaart (pdf). Een (toen nog hypothetische) daling in de Chinese invoer, trekt als een schokgolf de hele wereld over, concludeerden zij, en raakt ook landen die zelf weinig handel drijven met China. Het duurt wel een jaar of vier voordat dat effect is uitgewerkt.

In eerste instantie gaat het om het directe effect op de handelspartners zelf. Om Nederland als voorbeeld te nemen: als China minder in het buitenland koopt, geldt dat ook voor kaas en tulpen. Vervolgens komt het tweede ronde-effect: Duitsland exporteert minder auto’s naar China, de Duitse economie valt terug en de Nederlandse export naar Duitsland krijgt een tik.

(klik op afbeelding voor groter)

Maar daarmee zijn we er nog niet. Naar een armer Duitsland kan ook China minder exporteren. Daardoor valt de groei in China nog verder terug en daalt de Chinese import nog meer. Dit derde ronde-effect raakt ook weer Nederland en onze handelspartners. En zo gaat het maar door. Normaal gesproken doven dit soort effecten snel uit, maar door de omvang en internationale vervlechting van China kan er ook nog wel een vierde en vijfde ronde gespeeld worden. Zo heeft een kleine vertraging in China grote mondiale gevolgen.

Mede op basis van dit IMF-onderzoek, verwacht het CPB dat als de binnenlandse vraag in China met bijvoorbeeld 4% daalt, de Nederlandse economie in 2019 en 2020 cumulatief ruim een procent minder groeit. De Chinese handelsrecessie is als een stuiterbal in een porseleinkast. Alle bordjes gaan er uiteindelijk aan, ook die van Nederland.

(FD)