De bonus is het kwaad. De extravagante zelfverrijking van de financiële elite was de oorzaak van de financiële crisis. Bankiers dachten niet meer aan de klant of aan het landsbelang, maar alleen nog aan de bonus die aan het einde van het kwartaal op hen lag te wachten.

Zo denken we er in Nederland toch over? De bonuscultuur veroorzaakte de financiële crisis en om een volgende crisis te voorkomen moeten we een einde maken aan de bankiersbonus. De Nederlandse politiek wist het in 2015 in elk geval zeker. Brussel kwam in 2014 met een plafond voor de bankiersbonus van 100% van het jaarinkomen, Den Haag bood daar flink overheen en zette het maximum op 20%. Dat zal ze leren, die bankiers.

Maar inmiddels heeft de twijfel toegeslagen in Den Haag. Reden is de aanstaande brexit. Honderden, misschien wel duizenden Londense bankiers zoeken een veilig heenkomen voordat de Britse grenzen sluiten. Ze kunnen naar Frankfurt, naar Parijs, naar Dublin, of naar Amsterdam.

De ‘brexodus’ belooft nieuwe economische activiteit en werkgelegenheid voor de stad die het verleidelijkst met de billen schudt. Onze extra strenge bonusregel maakt Amsterdam tot het lelijke eendje van Europa. Vandaar dat de Tweede Kamermeerderheid afgelopen week een motie wegstemde waarin de regering werd opgeroepen het bonusplafond te handhaven.

Daarmee is de 20%-regel nog niet weg, maar voor het volgende kabinet ligt de weg in elk geval open om het bonusplafond naar het Europese niveau op te trekken en zich aan te sluiten bij de enthousiast twerkende Europese politici. Grootverdieners kom naar Amsterdam!

Want dat de Britse bankiers van grote bedragen houden is evident. De European Banking Authority, die de Europese bonusregel moet handhaven, publiceerde vorig jaar een uitgebreid onderzoek naar grootverdieners in de bancaire sector. Het onderzoek (pdf) heeft betrekking op cijfers over 2014, dus net rond het ingaan van de Europese bonusregels en net vóór de Nederlandse 20%-regel, maar de conclusies zijn toch veelzeggend.

Bij banken in Nederland werkten in 2014 een behapbaar aantal grootverdieners; 38 om precies te zijn. Daarvan verdienden 36 meer dan een miljoen euro, en twee meer dan twee miljoen. Onze grootverdieners zijn relatief kleintjes. In Duitsland bijvoorbeeld zijn er bankiers die drie of vier miljoen euro verdienen. Er is er zelfs een die meer dan vijf miljoen incasseerde.

Maar dit valt in het niets bij Londen. Daar wonen 2923 bancaire grootverdieners; meer dan in alle andere Europese landen samen. Maar liefst 64 van hen hebben een inkomen van (omgerekend) meer dan zes miljoen euro, met uitschieters boven de 20 miljoen. Daarvan bestond in 2014 meer dan de helft uit variabele beloning (bonussen). Dat is veel meer dan in Nederland, maar relatief minder dan in Luxemburg, Parijs en Dublin.

Wie Britten wil lokken, zal dus inderdaad flink met de geldzak moeten rammelen, ze zijn in Londen niet anders gewend. Profiteren van de brexodus, vergt soepelere beloningsregels. En zo zetten we de deur open voor een nieuwe financiële crisis.

Althans, dat laatste leek mij logisch. De afgelopen dagen ben op zoek gegaan naar onderzoek om die bewering te staven. Tot mijn verrassing: er is geen duidelijk wetenschappelijk bewijs voor de stelling dat bonussen de kredietcrisis veroorzaakten.

Ik vond in de academische literatuur vooral zinnen als: ‘Deze studie vond geen bewijs dat beloningsstructuur de bankentop prikkelde tot het nemen van meer risico.’ En: ‘Er is geen wetenschappelijke consensus over het causale verband tussen bankbeloningen en de financiële crisis.’ Of deze: ‘We concluderen dat het onwaarschijnlijk is dat de bonusstructuur bankbestuurders ertoe verleidde om zich vooral op de korte termijn te richten.’ (Meer hier)

Natuurlijk, er zijn ook onderzoeken die laten zien dat bonussen het gedrag van bijvoorbeeld beurshandelaren wel degelijk sturen richting risico. Maar ook die onderzoekers leggen geen direct verband met de kredietcrisis.

Hm. Britse bankiers lokken, zonder een nieuwe crisis te veroorzaken. Het kan misschien dus toch.

(FD)