Radar-presentatrice Antoinette Hertsenberg voert actie. Ze wil werkloze 55-plussers verlossen van de vernederende sollicitatieplicht. Deze oudere werklozen (ik zou zelf zeggen: werklozen van middelbare leeftijd) maken toch geen kans op een baan, maar worden door het UWV wel gedwongen om wekelijks in de pen te klimmen.
Dit is inderdaad een probleem. De Participatiewet dwingt gemeenten sinds 2015 om alle werklozen te activeren, ook al zijn ze eigenlijk onbemiddelbaar. Zo’n probleem verdient een oplossing. Maar niet de oplossing waarvoor Hertsenberg 100.000 handtekeningen ophaalde die ze deze week aanbood aan 50Plus-voorman Henk Krol. Haar oplossing is namelijk een tikje aan de dure kant.
Hertsenberg wil eerst een experiment met een basisinkomen en als dat slaagt invoering van zo’n basisinkomen voor iedereen boven de 55 jaar. Het voorstel is er duidelijk over: ‘Elke maand stort de overheid €1000 op het persoonlijke rekeningnummer van alle Nederlanders van 55 jaar of ouder die de AOW-leeftijd nog niet hebben bereikt.’ Wat kost ons dat? Dat heeft Radar ook laten uitrekenen: ‘Per jaar kost dat de Staat €31,5 mrd.’
Wat? €31,5 mrd? Ja, u leest het goed. Alle 55-plussers zonder AOW een maandelijks cadeautje van €1000 geven, kost net zoveel als het Rijk jaarlijks uitgeeft aan Justitie en Veiligheid, Defensie, Economische Zaken en Infrastructuur en Milieu bij elkaar. Het is gelijk aan zo’n vijftien jaar gasbaten, vijf maanden zorgkosten of bijna tien weken belastinginkomsten.
Laten we iets afspreken over leuke burgerinitiatieven en goed bedoelde petities: als ze €31,5 mrd per jaar kosten (6% van het bbp!) nemen we ze niet serieus.
Welk probleem probeert het plan eigenlijk op te lossen? Dat van de compleet vastzittende arbeidsmarkt voor ouderen? Als dat zo is, dan berust het op een misverstand, want de gemiddelde 55-plusser doet het juist prima op de arbeidsmarkt. In het derde kwartaal van dit jaar hadden bijna anderhalf miljoen mensen in de leeftijd tussen 55 en 65 jaar werk. Voor de crisis, in 2008, was dat net meer dan een miljoen. De spectaculaire stijging komt niet alleen doordat er nu meer ouderen zijn. De netto arbeidsparticipatie (dat is het aantal mensen dat werkt als percentage van alle mensen in die leeftijd) steeg voor deze groep van 50% in 2008 naar 66% in 2017. De netto arbeidsparticipatie van ouderen is nu bijna net zo hoog als die van de volwassen bevolking als geheel.
Ouderen zijn ook niet veel vaker werkloos dan gemiddeld. Het werkloosheidspercentage staat nu op 4,9, tegen 4,5 voor de bevolking als geheel. Onder jongeren is de werkloosheid met 8,4% een stuk hoger.
Wél is het zo dat als 55-plussers werkloos worden, ze het moeilijker hebben weer aan de slag te komen. In 2016 bedroeg het percentage langdurig werklozen (meer dan twaalf maanden zonder werk) onder ouderen 4,9. Gemiddeld in Nederland lag dat percentage toen ongeveer de helft lager. Maar zelfs onder ouderen daalt de langdurige werkloosheid. Hoe zijn die cijfers anno 2017? Helaas heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek geen kwartaalcijfers voor de specifieke groep van 55-65-jarigen. Die heeft het wel voor alle werklozen van 45 jaar en ouder. De langdurige werkloosheid onder die groep daalde van 3,5% in 2016 naar 2,5% nu. Het is niet zeker dat 55-plussers daar ook van profiteerden, maar dat is wel waarschijnlijk.
Blijft over dat sommige langdurig werkloze 55-plussers misschien wel nooit meer aan de bak zullen komen. Wat moeten we daaraan doen? Ik zou zeggen: allereerst nog een serieuze poging doen om via bij- en omscholing toch weer op de radar van werkgevers te komen. Werknemers worden relatief schaars de komende jaren, dus de kansen nemen echt toe. En als dat niet helpt? Stop dan inderdaad met deze mensen pesten met een nutteloze sollicitatieplicht. Vroeger, vóór de Participatiewet, hadden gemeenten ook beleidsdiscretie om bepaalde werklozen te ontzien. Misschien moeten we daar weer naar terug. Dat kost in elk geval minder dan €31,5 mrd.