Alle berichten van Mathijs

Red de redder van de euro

Hij was de perfecte kandidaat voor een onmogelijke klus. Toen de Griekse econoom Andreas Georgiou in 2010 de baas werd van ELSTAT, het Griekse bureau voor de statistiek, haalde men in Europese hoofdsteden opgelucht adem.

Georgiou, opgeleid in de VS, cum laude afgestudeerd aan Amherst, gepromoveerd in Michigan, ruim twintig jaar lang werkzaam bij het IMF; deze Griekse topper was bereid om orde te scheppen in de Griekse chaos.

Want Griekenland stond er in 2010 uiterst beroerd voor. Men had gelogen over het begrotingstekort en toen dat uitkwam ontstond een vertrouwenscrisis. De rente schoot omhoog, schulden werden onhoudbaar en de euro kwam in gevaar.

Georgiou was de sleutel tot vertrouwensherstel. Hij gaf de eerlijke cijfers over de Griekse begroting en werd zo een van de redders van de euro.

Maar in Griekse ogen was hij een verrader, die te eerlijk was over de problemen van de staat. Georgiou gaat al tien jaar van rechtszaak naar rechtszaak. Deze week werd hij andermaal veroordeeld, nu voor ‘laster’. Het is een grof schandaal waar alle eurolanden tegen moeten protesteren. En zeker ook Nederland.

FD

Na de verkiezingen het herstelplan. Maar hoe hard moet het gas erop?

Mist Europa weer de boot? Terwijl China de economie weer op de rails heeft en de Verenigde Staten de economie een injectie van $1900 miljard toedienen, blijft Europa achter.

Ja, de staatsschuld stijgt en in het nieuwe coronanoodfonds van de Europese Commissie zitten honderden miljarden euro’s om het herstel aan te zwengelen. Maar vergeleken met de stimulering van president Joe Biden stelt dat niet zoveel voor. Zeker niet als je bedenkt dat de Europese economie door corona harder is geraakt dan die van de VS.

Dat is althans de mening van veel economen en analisten, vooral die werkzaam zijn bij banken en beleggingsinstellingen. Zij zien met lede ogen aan hoe de EU voor de zoveelste keer een crisis en recessie langer laat voortduren, omdat men niet stevig met geld smijt. Neem een voorbeeld aan de Amerikanen!

Ik twijfel. Is die kleine twee biljoen dollar van Biden niet een beetje over the top? Ja, zegt ook de Amerikaanse econoom Larry Summers. Hij is Democraat, was minister van Financiën onder Bill Clinton en is sinds de kredietcrisis pleitbezorger van stimulering. Maar dit bedrag vindt zelfs Summers ‘too much of a good thing’. Voor je het weet zit je met een oververhitte economie, vreest hij. Economen van de Federal Reserve verwachten dat de Biden-biljoenen de economische groei dit jaar zullen opstuwen naar 6,5%. Is dat gezonde inhaalgroei, of uitzinnige nepgroei door overdreven veel stimuleren? Ik neig naar het laatste.

Toch zal ook in Europa de roep om meer stimulering klinken. Kan het noodfonds nog wat groter? Moeten we investeringen naar voren halen? Kunnen overheden hun tekorten nog meer laten oplopen? Iedere coronawerkloze is er een te veel!

In Nederland wordt er alleen nog omfloerst gesproken over extra stimulering. Tijdens de verkiezingscampagnes ging het vooral over ‘nu niet bezuinigen’ en ‘een herstelplan voor Nederland’. Zo’n herstelplan zou volgens premier Mark Rutte al voor de formele kabinetsvorming tot stand kunnen komen, in overleg met de nieuwe Tweede Kamer. Als honderd parlementariërs het ermee eens zijn, is er volgens Rutte politieke dekking genoeg, en kunnen we snel van start.

Hoeveel geld moet er in zo’n plan worden gestoken? Als je het op z’n Bidens wil aanpakken: minstens genoeg om de hele achteruitgang van de economie tijdens de coronacrisis op te vangen. Eind 2019 bedroeg het kwartaal-bbp van Nederland bijna €190 miljard. Dat is het bedrag dat we in drie maanden bij elkaar produceerden en verdienden. Een jaar later was dat bbp op kwartaalbasis gedaald naar €184 miljard. Een gat van €6 miljard, dus.

Maar zonder corona was de economie in 2020 natuurlijk doorgegroeid. De verwachting was een groei van 1,5%. Tel dat erbij op en we waren eind 2020 €8,6 miljard euro slechter af. Dat is per kwartaal, dus op jaarbasis gaat het om zo’n €34 miljard. Dat is ongeveer het Wopke-Wiebes-groeifonds. Als we dat naar voren halen en in één jaar in de economie pompen, zijn we weer terug bij af!

Of beter nog: doe slechts de helft en deel dat uit onder consumenten. Want de krimp in 2020 kwam voor pakweg de helft door lagere consumptie. De andere helft was lagere export. Daar helpt binnenlandse stimulering natuurlijk niet voor.


Blijft de vraag wat we met dit soort stimulering precies bereiken. Willen we echt zo snel mogelijk terug naar de economie van eind 2019? DNB-president Klaas Knot gaf die economie toen een negen, maar onderhuids waren er toch grote problemen. Vooral op de arbeidsmarkt, waar bedrijven nauwelijks meer aan vakmensen konden komen. Op dit moment ligt het aantal werkenden slechts zo’n 120.000 lager dan in die overspannen situatie. Dat komt mede door de NOW-regelingen. Maar ook doordat de arbeidskrapte structureel is.

Snelle en uitbundige stimulering van de Nederlandse economie smoort daardoor al snel in schaarste op de arbeidsmarkt. Gebruik de miljarden liever om dat structurele probleem aan te pakken, via opleidingen, investeringen in nieuwe technologie en een langere gemiddelde werkweek. Dat lijkt mij een betere besteding dan wild geld in de economie pompen. Maar dan denk ik vast weer te Europees.

(FD)

Verboden te stemmen

Weer mogen ze niet stemmen. De 400.000 Nederlanders van 16 en 17 jaar mogen werken en een arbeidscontract tekenen. Ze mogen een grote tattoo op hun lichaam laten zetten, zonder instemming van pa of ma. De wat serieuzere 16-plusser mag een eigen bedrijf starten. En zelf grote medische beslissingen nemen.

Vrijen met een leeftijdsgenoot vindt de wetgever ook prima; mits vrijwillig, uiteraard. En met een certificaat mag je vanaf 16 jaar met een tien ton zware tractor de openbare weg op. Je mag een studie kiezen, een testament opstellen, belastingen en premies betalen, en als je een fout maakt kun je als volwassene berecht worden.

Maar stemmen? Nee, dat mag je niet. De wetgever vindt 16- en 17-jarigen ongeschikt om een mening te hebben over de toekomst van hun eigen land. Laat staan dat ze in staat zijn om partijen te vergelijken en een keuze te maken. Voorzichtige voorstellen om de stemgerechtigde leeftijd iets te verlagen worden steevast afgewezen.

Nee, dan de ouderen. Die mogen allemaal stemmen. Ook als ze niet eens de ene envelop in de andere kunnen schuiven. Geen probleem hoor, alle stemmen tellen toch! Behalve als je jong bent.

(FD)

Nieuw Links

De partijen schoven naar links, maar de kiezer schoof niet mee. Dus won het midden en verloor links. Wat moeten de drie traditionele linkse partijen nu doen?

Een bedrijfseconoom zou het wel weten. In een krimpende markt moet je fuseren. Iemand koopt alle margarinefabrieken van de concurrenten op. Een ander veegt de kolencentrales in een nieuwe bv.

Nuttig, maar ook een verliesstrategie.

Het alternatief: ga specialiseren en verover nieuwe markten. Net zoals Philips de lampen weg deed en een health-tech-bedrijf werd. Hoe zou dat er uit zien op links?

SP wordt VP: de Vakbondspartij. Een conservatief-linkse partij die opkomt op voor de rechten van de insiders op de arbeidsmarkt en vecht voor behoud van welvaartsstaat en pensioen.

De Partij van de Arbeid vormt zich om tot de Partij voor de Werkenden. Links-progressief zonder dogma’s, strijdend voor een inclusieve arbeidsmarkt. De partij voor werknemers en zzp’ers, jong en oud, Nederlander en arbeidsmigrant.

GroenLinks, ten slotte, wordt gewoon Groen. De klimaatpartij. Milieu gaat voor alles, zelfs voor inkomensverdeling en kansengelijkheid. Ook ecomodernisten zijn welkom bij Groen, en zelfs kernenergie is geen taboe.

(FD)

Week 10: Europa best belangrijk, meer bizarre plannen en mag onhoog van de ECB?

Meer EU

Soms, heel soms, wordt er tijdens de verkiezingsdebatten even gepraat over de EU. Maar veel verder dan ‘meer’ of ‘minder’ komt de discussie niet. Dat ondermijnt de democratie.

Want deze verkiezingen bepalen welk kabinet er straks komt. Ministers van dat kabinet sturen we naar de Europese Raad. Wie de EU democratischer wil maken, moet zorgen dat de kiezer nu al weet wat die ministers straks gaan doen.

Daarom moeten we nu discussiëren over de onderwerpen die straks in Brussel op tafel liggen. Over het Europese klimaatbeleid. Over de handel in CO2-rechten, de Green Deal en een CO2-grensbelasting. We moeten praten over handelsbeleid: over onze positie ten opzichte van de VS van Biden, het VK van Johnson en het China van Xi.

Hoe denken de partijen over het aanpakken van big tech, over privacy en over cyberveiligheid? Wanneer gaan de begrotingsregels weer bijten? Moet er een EU-industriebeleid komen? Hoe maken we de Europese landbouw duurzaam? Alle grote vraagstukken van deze tijd vergen een Europese oplossing. Zolang het daar niet over gaat, blijft deze verkiezingscampagne een flauwe grap.

(FD)

Eigen risico WW

Staan er dan geen goede plannen in de CPB-doorrekening van de programma’s? Er waren lezers die mijn overzicht vorige week van de meest bizarre ideetjes maar flauw vonden. Ja, er staan ook goede plannen in. Maar ik ga hier toch nog een bizar plan bespreken, waar ik vorige week overheen las. Nee, dan heb ik het niet over DENK die de gaskraan in Groningen weer wil opendraaien.

Dat is ook behoorlijk bizar. Maar nog niet zo maf als wat PvdA en GroenLinks willen doen met de WW. Deze partijen stellen voor om een eigen risico voor werkgevers in te voeren. Het eerste halve (GroenLinks) of hele (PvdA) jaar dat iemand werkloos is, moet de uitkering worden opgehoest door de oude werkgever. Dat komt dan boven op de transitievergoeding.

Ongetwijfeld zullen werkgevers op zoek gaan naar mogelijkheden op de private verzekeringsmarkt om dit nieuwe risico af te dekken. Zo wordt de WW feitelijk deels geprivatiseerd. Wie het nut daarvan ziet, mag het zeggen.

GroenLinks en PvdA vinden het zelf ook wel bizar. Daarom staat het voorstel niet in hun verkiezingsprogramma, maar alleen in de kleine lettertjes van de doorrekening.

(FD)

Mag de rente stijgen

Nee, dat mag niet. De ECB staat het niet toe. Nu de rentes op de schuld van eurolanden van ‘absurd laag’ heel voorzichtig lijken op te krabbelen richting ‘extreem laag’, treedt de centrale bank direct op. Het opkoopprogramma wordt ‘significant versneld’, zo kondigde president Christine Lagarde donderdag aan.

Er was al wat onrust ontstaan op de financiële markten. De rente was nog maar extreem laag, en leek iets minder absurd. Waarom greep de ECB niet meteen in? Zo konden de beurzen hun recordstanden toch niet volhouden, laat staan verbeteren? Lagarde legde het deemoedig uit: we wilden even wachten tot de officiële vergadering van donderdag. Ze zei er nog net geen sorry bij.

Ik begrijp er al een tijd niets meer van. De industrie groeit, wereldhandel bloeit, we hebben vaccins, overheden smijten met geld en het economisch herstel gaat sneller dan gedacht. Precies wat de ECB wil. Kapitaalmarkten vertalen dit voorzichtige optimisme in een iets minder absurd lage rente.

Feest in Frankfurt, zou je zeggen. Maar nee, absurd lage rente is een dogma geworden, elke stijging wordt door de ECB direct de kop ingedrukt.

(FD)

Verlagen WW-duur is zo gek nog niet, maar stop eerst met overschrijden van bestaande maximum

Het CDA wil de maximale periode dat iemand recht heeft op een WW-uitkering verlagen van 24 naar 12 maanden. De uitkering zelf moet wel hoger worden, in de eerste maanden zelfs 90% van het laatstverdiende loon.

Die maatregel komt regelrecht uit het rapport van de Commissie Borstlap. Die onderzocht de Nederlandse arbeidsmarkt en kwam met adviezen voor een grootschalige hervorming ervan. Een van die adviezen luidt kort en krachtig: ‘Maak de WW-uitkering hoog en kort.’ Dat is nodig om te voorkomen dat mensen afhankelijk worden van een uitkering en te zorgen dat men sneller switcht naar ander werk.

De Commissie deed nog veel meer adviezen, vooral over het bestrijden van flexwerk in Nederland. De FNV was enthousiast en schreef daags na het verschijnen van het rapport: ‘Borstlap onderschrijft arbeidsmarktanalyse FNV’. Men zag het rapport ‘als steun’. Behalve dan die hoge en korte WW, blijkbaar. Want op het CDA-voorstel reageert de vakbond met totaal andere woorden. Het is ‘een heilloos plan’, ‘onbegrijpelijk en onbestaanbaar’.

Toch is er inhoudelijk best iets voor te zeggen. Uit economisch onderzoek blijkt keer op keer dat de WW-uitkering vooral in het begin nuttig werk doet. Het zorgt ervoor dat mensen na verlies van hun baan de rust en tijd krijgen om zich te heroriënteren op de arbeidsmarkt. Daardoor hoeven ze niet in te gaan op de eerste de beste baankans, maar kunnen ze doorzoeken tot de perfecte match is gevonden. Zo sluit vraag en aanbod beter op elkaar aan en profiteert de hele economie.

Na verloop van tijd neemt dit voordeel echter af en komt een nadeel bovendrijven: de harde noodzaak om een baan te zoeken is minder groot en mensen komen steeds verder buiten de arbeidsmarkt te staan. Hun vaardigheden eroderen en hun verdiencapaciteit neemt af. Een verlies zowel voor henzelf als de hele maatschappij.

Natuurlijk, dit gaat lang niet voor iedereen op, en ik begrijp het als u zich nu een beetje boos maakt. Maar het is in het algemeen een uitkomst van onderzoek. De uitstroomkans naar een nieuwe baan daalt naarmate de WW langer duurt en veert pas weer op als de uitkering het einde nadert, zo blijkt bijvoorbeeld uit CPB-onderzoek uit 2015.

Het waren dit soort uitkomsten die het vorige kabinet ertoe brachten in 2016 de WW-duur terug te brengen van 38 naar 24 maanden. Na een overgangsperiode werd dat in 2019 voor iedereen maximum. Daarmee bleef Nederland nog steeds in het voorste Europese peloton, samen met Frankrijk, Spanje, Italië, Denemarken en Noorwegen. Alleen in België en IJsland is de WW-duur hoger, in het eerste land zelfs in principe onbeperkt.

Maar schijn bedriegt, want toen de Nederlandse WW-duur omlaag ging, ging hij tegelijk ook omhoog. De vakbonden eisten reparatie en er kwam een regeling waarbij werkgevers en werknemers bindende afspraken maken over via een private pot gefinancierde verlenging van de WW tot 38 maanden. Er werd een soort schaduw-WW ontwikkeld door de Stichting Private Aanvulling WW & WGA (PAWW). En er kwam een private schaduw-UWV, in de vorm van het financiële IT-bedrijf Visma Idella, die de uitvoering van de regeling verzorgt.

Inmiddels vallen ruim twee miljoen Nederlanders onder deze additionele, private-maar-toch-verplichte WW-regeling. Hun werkgever draagt 0,4% van het bruto loon aan PAWW-premie* af (check uw loonstrook om te zien of u ook meedoet). Die premie stijgt volgend jaar mogelijk naar 0,6%. Inmiddels is er zo een vermogen van €338 mln opgebouwd. Slechts 152 mensen krijgen nu een PAWW-uitkering, maar dat aantal zal stijgen naarmate meer werklozen door hun 24 maanden ‘gewone WW’ heen zijn.

Dit is weer het typische broddelwerk van de polder. De overheid verlaagt met goede redenen de WW-duur, en de polder bouwt gewoon het oude systeem terug, maar dan omslachtiger. De overheid haalt er vervolgens de schouders over op en keurt het allemaal goed. Voor de lieve vrede.

Laat het CDA eerst eens dit malle polderbouwsel omver trekken, zodat de WW echt naar 24 maanden gaat. Praten we daarna over verdere verlaging van de uitkeringsduur.

(FD)

NB: Anders dan in de grafiek is aangegeven (en anders dan eerder aangekondigd), blijft de PAWW-premie in 2021 0,4% 

 

Doorrekeningen, bizarre plannen in de verkiezingsprogramma’s en waarom de btw op fruit niet omlaag moet

Columns week9

Het CPB rekent door

Vandaag verschijnt-ie weer, de CPB-doorrekening van de verkiezingsprogramma’s. Hier nog snel wat leestips:

1. Begin achterin. Daar staan de bijlagen met alle plannen. Die zijn veel concreter dan de programma’s. Partijen moeten bij het CPB hun vage ideeën in harde getallen uitdrukken. Dit is de meest waardevolle bijdrage van het rapport.

2. Snap het basispad. De gepresenteerde effecten zijn ten opzichte van de ‘beleidsarme’ ontwikkeling. Als bijvoorbeeld de zorguitgaven van een partij dalen, is dat meestal geen echte daling, maar een minder snelle stijging. Het CPB belooft om deze complicatie ditmaal duidelijker toe te lichten.

3. Negeer de koopkrachtplaatjes. Hervorming van belastingen en toeslagen lopen in Nederland altijd vast in discussies over minieme koopkrachtverliezen van een niet-bestaand mediaan huishouden binnen een arbitrair samengestelde groep burgers. Laten we daarmee stoppen.

4. Lach om de angsthazen. Juist partijen die woeste plannen hebben als ‘Uit de EU!’ of ‘Stop economische groei!’, zouden geïnteresseerd moeten zijn in doorrekening van de gevolgen. Dat niet willen weten, is lachwekkend.

FD

Bizarre plannen

Daar was ‘ie weer: de CPB-doorrekening, vol met goed doordachte voorstellen. Maar niet over ieder plan lijkt zo goed nagedacht.

Zo wil de VVD alleen nog kinderbijslag voor de eerste twee kinderen. Het derde kind krijgt nooit meer nieuwe schoenen. Het CDA voert een kilometerheffing in, maar dan alleen voor schone auto’s. Voor vervuilende auto’s betaal je ‘m niet.

Dan GroenLinks: Alle 18-jarigen krijgen een mega-cadeau. Een cheque van €10.000! Zomaar. Op kosten van alle 19-plussers. De SP deelt uit aan 12-minners. Die mogen voortaan gratis met de bus en tram. Ja, ook miljonairskinderen. En neem je stinkrijke opa maar mee, want die mag ook voor niks.

D66 redt het klimaat en doet dat via… de bankenbelasting! Banken met veel CO2-uitstotende activa op de balans betalen straks meer. Minstens zo origineel is de PvdA. Er komt een opdrachtgeversheffing: wie een zzp’er inhuurt moet een speciale belasting betalen. Want werken moeten we straffen. En nota bene 50Plus wil belasting heffen op de jubileumuitkering voor oudere werknemers.

Ja, er valt echt wat te kiezen dit jaar!

FD

Ongezonde btw

Het is een plan dat zo sympathiek klinkt dat veel partijen het in hun programma hebben opgenomen: verlaag de btw op groente en fruit naar 5 of 6%. D66 wil het. GroenLinks ook. Net als SP, PvdA, ChristenUnie en DENK. Het CDA is ook voor, maar liet de maatregel niet doorrekenen door het CPB.

Iedereen blij, want de landbouwlobby, actiegroepen, huisartsen en supermarkten vragen al tijden om zo’n speciaal laag tarief alleen voor groente en fruit. Het kost de schatkist pakweg een half miljard, maar daar krijg je dan een gezonde, slanke en covid-resistente bevolking voor terug. Een koopje!

Alleen de economen huilen. Gedrag bijsturen via btw-tarieven is onhandig en onnodig verstorend. Het leidt vaak tot administratieve chaos en politieke willekeur. In 2012 onderzocht een commissie onder leiding van Nobelprijswinnaar James Mirrlees hoe het perfecte belastingstelsel er uit moet zien. Een uniform btw-tarief voor vrijwel alle goederen en diensten is daar een belangrijk onderdeel van.

Voer liever suiker- en vetaccijns in. Of desnoods een subsidie op appels en broccoli. Maar laat de btw met rust.

FD

We hebben veel meer huizen nodig, maar vooral meer liefde en gezelligheid

Een miljoen woningen moeten erbij komen in de komende tien jaar. Goedkope appartementen, huizen voor de middenklasse en luxere woningen in de vrije sector. Het is allemaal nodig om de wooncrisis aan te pakken.

Een bonte coalitie van bouwers, corporaties, gemeentes, makelaars, banken en verzekeraars ondertekende deze maand de ‘Actie-agenda Wonen’. Zelfs de GGZ en de ouderenbond zetten een krabbel onder het ambitieuze plan waarmee de bouwproductie tot 100.000 nieuwe woningen per jaar moet worden opgevoerd. Zoals gebruikelijk is de actie-agenda tegelijk een oproep en bedelbrief aan de Rijksoverheid. Die moet een speciale Minister voor Wonen aanstellen, regels en belastingen verminderen en geld in een speciaal woonfonds storten.

Ik hoop dat het lukt. We bouwen al jaren te weinig huizen en daar moet het volgende kabinet echt iets aan gaan doen. De actie-agenda heeft niet alleen oog voor kwantiteit, maar ook voor kwaliteit. Zo moet 5% van de nieuwe woningen speciaal voor ouderen zijn. Die huizen worden kleiner en komen dicht bij de zorgverleners. Ook een goed idee, want veel ouderen wonen in te grote huizen en vaak ook nog alleen. Door de vergrijzing zal deze vorm van ‘scheefwonen’ alleen maar erger worden.

Maar het zette me ook aan het denken. Ongetwijfeld geen originele gedachte: maar zouden we de oplossing ook niet kunnen omdraaien? In plaats van meer woningen voor mensen, meer mensen voor elke woning? Want het woningtekort is niet alleen ontstaan omdat er steeds meer inwoners in Nederland bij komen, maar ook omdat we per inwoner meer huizen nodig hebben. De groei van het aantal eenpersoonshuishoudens maakt de woningschaarste nijpender.

Met die individualisering van het huishouden is het snel gegaan. In 1971 telde Nederland iets meer dan 4 miljoen huishoudens. Slechts 685 duizend daarvan, dat is 17%, bestonden uit een persoon. Twintig jaar later waren er ruim zes miljoen huishoudens, waarvan 30% eenpersoons. Het aantal alleenstaanden steeg dus een stuk sneller dan het aantal huishoudens.

Ook de jaren daarna was dat het geval. In 2021 bestond 39% van de bijna acht miljoen huishoudens uit een enkel persoon. Volgens de bevolkingsprognoses stijgt het aandeel eenpersoonshuishoudens de komende jaren door naar 43% in 2040. Daar blijft het percentage vervolgens ongeveer op hangen.

Vergrijzing is een deel van de verklaring. Man en vrouw gaan zelden tegelijk dood, dus er komen steeds meer weduwen en weduwnaars bij. Bovendien blijven ze ook vaak alleen wonen. In 1971 was 44% van de huishoudens met een 75-plusser een eenpersoonshuishouden. Nu is dat 55% en over een paar decennia naar verwachting 60%. Maar ook alle andere leeftijdsgroepen wonen vaker alleen. Het aantal eenpersoonshuishoudens onder 25-35-jarigen steeg zelfs van 12% in 1971 naar 46% nu.

Ik gun iedereen natuurlijk zijn of haar rust en autonomie, maar het is ook wel een treurig idee. We hebben een wooncrisis en moeten weilanden volbouwen, omdat zoveel mensen in hun eentje in hun eigen woonhokje zitten. Behalve meer huizen lijken we in Nederland ook meer liefde en gezelligheid nodig te hebben.

Kan het woonfonds geen samenwoonfonds worden? Met subsidies voor first dates en geld voor gezelligheidsverenigingen voor alle leeftijdsgroepen. Maak een jaarlijkse Dag van de Liefde en een Dag van de Voordeurdelende Vrienden. Te sentimenteel voor uw smaak? Haal dan in elk geval de partnertoets uit zoveel mogelijk regelingen en trek de AOW voor alleenstaanden en samenwonenden gelijk, zodat samenwonen niet meer bestraft wordt. Wie weet moet er zelfs een premie komen voor mensen die van twee naar een huis gaan. Het scheelt de maatschappij immers veel kosten.

Belastingvrijstelling
Maak het ook aantrekkelijker om een of meer huurders in huis te nemen. Er is al een belastingvrijstelling voor kamerverhuur van zo’n €5.000. Misschien moet die omhoog. Of wellicht worden potentiële hospita’s door andere zaken afgeschrikt en moeten er regels worden veranderd of verzekeringen aangeboden.

Er is vast nog veel meer te bedenken om samenwonen en voordeurdelen op (niet-dwingende wijze) te stimuleren. Heeft u een goed idee? Dan hoor ik dat graag.

FD

Waarom moeten we trots zijn, wat hebben we aan economen en waarom moeten alle katten weg?

FD columns week 8

Niet trots

Als de argumenten op zijn, is er nog altijd de emotie. ‘Maar hou je dan niet van me?’, vraagt de wanhopige echtgenoot. ‘Hé man, geef me respect’, sist het onzekere straatschoffie. ‘Jullie moeten allemaal trots op mij zijn’, eist de gefrustreerde industrieel.

Die laatste schreef er zelfs een ‘verkiezingspamflet’ over, met een ‘oproep aan de kandidaten van de Tweede Kamerverkiezingen’. We moeten trots zijn op onze industrie, vinden de gezamenlijke ondernemingsraden van die sector. Of zoals dat in dit spatieloze tijdperk moet: #TrotsOpOnzeIndustrie.

Wat is dat toch tegenwoordig, met die arrogant opgeëiste trots? De boeren deden het twee jaar geleden ook al. Ze vonden dat wij #TrotsOpDeBoer moesten zijn. De verwaaide spandoeken staan nog in menig weiland. Hoezo moeten wij trots zijn? We kopen jullie appels en drinken jullie melk, waarom moet daar ook nog afgedwongen trots bij?

Als de boeren of de mensen in de industrie een ander beleid willen, kom dan met inhoudelijke argumenten. Overtuig ons dat het beleid niet in het algemeen belang is. Op postmoderne gevoelsmarketing zit niemand te wachten.

FD

Economen en corona

Kunnen economen iets bijdragen aan het oplossen van de coronacrisis? Wat duidelijk niet werkt is dit soort advies: een groot deel van Nederland kan de covid krijgen en de rest sluiten we op in een hotel. En dat noemen we dan ‘herstel’.

Dergelijk advies levert veel aandacht op, maar ook krassen op reputaties. Want slechte plannen blijven slecht, ook als gerenommeerde economen zich er tijdelijk achter scharen.

Wat dan wel? In onze economische gereedschapskist zit de kosten-batenanalyse. Kunnen we de economische kosten van maatregelen afwegen tegen de baten? Hoeveel euro aan productieverlies mag een extra gezond levensjaar kosten? Helaas: in een wereld van exponentieel stijgende besmettingen en beperkte medische capaciteit belanden we met dat soort sommen al snel in een doodlopende hoekoplossing.

Hebben economen dan niets bij te dragen? Toch wel: de theorie van de optiewaarde. Vroeg en stevig ingrijpen heeft grote economische waarde, want het houdt de mogelijkheid open om later slim bij te sturen en misschien zelfs te versoepelen. Die optie is buitengewoon waardevol en maant ons juist tot extra voorzichtigheid.

FD

Hond of kat?

Les van de crisis: het bestaan van zzp’ers en flexwerkers is te onzeker geworden. We moeten terug naar de vaste baan als standaard.

U ziet dit soort onzin vast ook langskomen in de media. Ja, het is onzin. Want voor mensen met een vaste baan tuigde het kabinet de NOW op; een van de gulste regelingen van Europa. Deze groep kreeg z’n loon gewoon doorbetaald, op kosten van de rest van Nederland. Voor flex en zzp was er slechts de ww of een opgepoetste bijstandsuitkering. De crisis bewijst dus niets.

Stel je voor, discussie in het gezin: willen we een hond of een kat? Vader bedenkt een experiment: we nemen ze allebei en kijken wat het leukste is. De hond krijgt dure brokjes en wordt drie keer daags uitgelaten. De kat wordt in de kelder geschopt en moet muizen vangen.

Wat is het beste huisdier, vraagt vader na een maand? ‘De hond!’, roept het gezin. ‘Die is gezellig en gelukkig. Het is een echte bijdrage aan ons gezin. De kat is een ongelukkig vals kreng met vlooien. We nemen een hond.’

Sterker: iedereen neemt een hond. Alle Nederlandse huisdieren moeten een hond worden. De katten moeten weg.

FD

Gevaarlijk ijs, zzp’ers en teveel geld voor onderwijs

FD-columns in week 7

Gevaarlijk ijs

Bent u ze ook tegengekomen tijdens het schaatsweekend? Die van overheidswege geplaatste lichtborden met waarschuwingen? GEVAARLIJK IJS! knipperen de borden vlak bij een goede opstapplek. GA TERUG!

De borden staan voor alles wat mis is in Nederland. Er is blijkbaar een bestuurslaag die zichzelf ongevraagd verantwoordelijk heeft gemaakt voor het beoordelen van het ijs. Uiteraard zal zo’n overheidsorgaan nooit het sein veilig geven, want natuurijs is altijd een beetje gevaarlijk. Dat maakt het juist zo leuk: er wordt een beroep gedaan op je eigen oplettendheid en inschattingsvermogen. De borden ontkennen dat wij initiatiefrijke, volwassen burgers zijn.

Ze ontkennen ook dat we verschillend zijn. Wat voor de onervaren krabbelaar gevaarlijk is, is voor de goed voorbereide hardrijder juist een prachtig avontuur. Maar voor de overheid geldt de kleinste gemene deler en moet iedereen van het ijs af. Want je weet maar nooit.

Gelukkig trekken we ons niets aan van de borden. Natuurijs is ons laatste vrijplaats. Maar het geeft te denken dat de overheid van avontuurlijke, eigengereide burgers een laf volkje van bange binnenzitters wil te maken.

FD

Hobbymatige zzp’ers

Economen die gerechtelijke uitspraken interpreteren, het is bijna net zo erg als juristen die een economisch model proberen te begrijpen. Ieder z’n vak.

Maar ik trapte er toch weer in en besteedde een dagdeel aan het bestuderen van de Deliveroo-uitspraak van gisteren. De maaltijdbezorgers zijn geen zzp’ers, zoals Deliveroo betoogt, maar werknemers die een arbeidscontract verdienen, bepaalde de rechter.

Ik verbaasde me weer over de futiliteiten die dit essentiële verschil blijkbaar bepalen. Bezorgers kunnen zich laten vervangen, maar mag dat ook permanent? Voor veel bezorgers is het werk ‘hobbymatig’, kunnen ze dan ondernemer zijn? Ze moeten zelf hun fiets betalen, maar iedereen heeft toch al een fiets? Ze mogen hun eigen tassen gebruiken, maar zijn die tassen van Deliveroo niet verdacht goedkoop?

Wat kan het schelen, zult u denken. Maar de antwoorden op dit soort vragen zijn blijkbaar juridisch doorslaggevend. Voor deze econoom laat het vooral zien dat het huidige onderscheid tussen zzp’er en werknemer op de schop moet. Maak een systeem dat uit gaat van werkenden, ongeacht hun rechtspositie. Maar wat weet ik er nou van.

FD

Te veel geld naar scholen

Het kabinet trekt €8,5 mrd uit voor het onderwijs, om de komende twee jaar de corona-achterstanden in te lopen. Zo wil minister Slob alle vereenzaamde VWO-ers, stageloze MBO’ers en ontleesde basisscholers weer op gang helpen.

Klinkt goed, toch? Aan onderwijs kun je nooit genoeg uitgeven. Maar schieten we met €8,5 mrd misschien niet door? Het is een bedrag waar men vroeger in Den Haag een hele kabinetsformatie over kon soebatten. Ter vergelijking: de totale jaarbegroting van Onderwijs en Wetenschappen bedraagt €40 mrd.

Grote vraag is of het onderwijs zo’n kolossaal bedrag wel kan absorberen. Lesgeven is mensenwerk en er is al een groot tekort aan leerkrachten. Of beter gezegd: er is een tekort aan leerkracht-uren. Want meer dan de helft van de docenten werkt in deeltijd en veel daarvan niet meer dan een halve week.

Daar zit misschien ook de oplossing. Gebruik een paar van de miljarden voor een dikke doorwerkbonus: wie de komende twee jaar meer uren voor de klas wil staan, krijgt daar tijdelijk een vorstelijke beloning voor. In 2017 vroeg de Kamer daar al om in een motie. Dit is de kans om het te regelen.

FD