Een boete voor Frankrijk is niet zo onwaar-schijnlijk als je denkt

Frankrijk moet het huiswerk overdoen. Het land krijgt nog geen onvoldoende van de Europese Commissie en ook nog geen strafwerk. Maar de begroting die de Franse regering vorige week inleverde is nog niet goed genoeg. Minister van financiën Michel Sapin moet snel met iets beters te komen., anders dreigt Frankrijk een boete te krijgen voor het overtreden van de begrotingsregels van het Stabiliteitspact.

Duits akkoordje
Een boete voor Frankrijk? Ik hoor u lachen. Frankrijk krijgt natuurlijk nooit een boete. Ze zullen het wel weer op een akkoordje gooien met de Duitsers en zo de Europese Commissie passeren. In alle jaren sinds de start van de euro in 1999 is het de Franse regering maar vijf keer gelukt om het begrotingstekort onder de 3% te houden. De staatsschuld is inmiddels opgelopen tot meer dan 92% van het bbp. Maar een boete voor overtreding van de begrotingsregels kregen de Fransen nog nooit.

Schermafbeelding 2014-11-01 om 19.41.39

Bovendien, moet zo’n boete deze keer worden opgelegd door een Franse oud-minister van financiën? Socialist Pierre Moscovici treedt per 1 november aan als eurocommissaris van economische en financiële zaken. De man die zelf als minister van financiën tussen 2012 en 2014 de begrotingsregels consequent overtrad en in Brussel twee jaar uitstel wist uit te ritselen, moet straks zijn opvolger en partijgenoot Michel Sapin beboeten.

Tijdens de hoorzitting in het Europees Parlement verzekerde Moscovici de kritische parlementariërs dat zowel grote als kleine landen de regels moeten volgen. Hij beloofde: u kunt op mij rekenen als een eerlijke scheidsrechter. Enig cynisme lijkt op z’n plaats.

Hardliner
Maar misschien zal hij zijn woorden wel waar móéten maken. In de nieuwe Europese Commissie van Jean-Claude Juncker staat boven elke gewone eurocommissaris een vicepresident. In hoeverre die de baas kan spelen, weten we nog niet, maar de vicepresident boven Moscovici is in elk geval een hardliner. Het is Valdis Dombrovskis, die als premier van Letland tussen 2009 en 2014 zijn land middels harde bezuinigingen klaarstoomde voor de euro. Als hij van Juncker de kans krijgt om Moscovici te overstemmen, is een harde aanpak van Frankrijk toch mogelijk.

En als eenmaal een voorstel van de Europese Commissie op tafel ligt, waarin Frankrijk wordt beboet, zal blijken dat het veel lastiger is dan vroeger om zo’n boete in de Europese Raad tegen te houden. Vroeger was daar slechts een minderheid van de EU-lidstaten voor nodig. Maar sinds 2011, toen de Duitsers in ruil voor het Europese noodfonds een strenger Stabiliteitspact eisten, kan alleen een grote meerderheid van lidstaten een boetevoorstel tegenhouden.

Om precies te zijn: vanaf 1 november aanstaande, zijn de stemmen van minimaal 55% van de eurolanden nodig om een boetevoorstel tegen te houden. Frankrijk zelf mag niet meestemmen. Bovendien moeten in die tegenstemmende landen minimaal 65% van bevolking van het eurogebied (minus Frankrijk) vertegenwoordigen. Vooral die laatste conditie is belangrijk, want een groep landen met 35% van de bevolking is dus al genoeg om een boetevoorstel er door te krijgen.

Wat rekenen met bevolkingsaantallen leert dat een coalitie van Duitsland en Nederland al zo’n ‘beslissende minderheid’ zou vormen. Mocht Nederland de kant van de Fransen kiezen dan lukt het Duitsland met bijvoorbeeld Oostenrijk en Slowakije ook. Zijn het de Duitsers die door de knieën gaan, dan kan Nederland samen met bijvoorbeeld België en de landen die wel hard moesten bezuinigen, Griekenland, Ierland, Portugal en Spanje, een beslissende minderheid vormen.

Schermafbeelding 2014-11-01 om 19.40.57

Ingewikkelde formule
Een boete is sinds de verscherping van de regels dus een stuk waarschijnlijker geworden. Maar hoe hoog is zo’n boete eigenlijk? Daarover gaan in de pers verschillende verhalen. In het stabiliteitspact staat een ingewikkelde formule omschreven: de boete bedraagt 0,2% van het bbp van de overtreder, plus nog eens 0,1% van het bbp voor iedere procentpunt overschrijding van het 3%-plafond, met een maximum van in totaal 0,5% van het bbp.

Schermafbeelding 2014-11-01 om 19.43.20

In de grafiek hierboven is te zien hoe dit uitpakt. Tussen 3% en 6% begrotingstekort is sprake van een steeds hogere boete. Na 6% blijft de boete steken op de maximale 0,5%. Voor Frankrijk, met een tekort van ruim 4%, zou dat neerkomen op zo’n €6,5 mrd.