Fact checking Draghi: we weten wél hoe de hommel vliegt

Beurskoersen vlogen omhoog, rentes donderden omlaag toen ECB-president Mario Draghi gisteren (26-1-12) sprak. De ECB zal alles doen wat nodig is om de euro te redden, zei Draghi. “En reken maar dat het genoeg zal zijn”, voegde de Italiaan er aan toe.

Die woorden kregen de meeste aandacht. Maar minstens zo opvallend was het begin van Draghi’s bijzonder vrolijke toespraak. Hij vertelde de aanwezigen dat de euro eigenlijk een hommel was. En dat we niet weten hoe hommels kunnen vliegen, net zo als niemand jarenlang begreep hoe de euro kon bestaan.

Draghi zei:

“The euro is like a bumblebee. This is a mystery of nature because it shouldn’t fly but instead it does. So the euro was a bumblebee that flew very well for several years. And now – and I think people ask “how come?” – probably there was something in the atmosphere, in the air, that made the bumblebee fly. Now something must have changed in the air, and we know what after the financial crisis. The bumblebee would have to graduate to a real bee. And that’s what it’s doing.”

Mooie beeldspraak? Zeker. Dus laten we de metafoor meteen maar kapot checken. Is het een mysterie hoe de hommel kan vliegen? Nee, de wetenschap snapt het heel goed. Er was volgens de overlevering ooit een luchtvaartingenieur – een jaar of tachtig geleden – die op de achterkant van een sigarendoosje berekende dat de oppervlakte van de vleugels van de hommel te klein is om het gewicht van het beestje te dragen.

Maar in dat sommetje werd geen rekening gehouden met het feit dat de hommel erg klein is. Op de schaal van de hommel moet je rekening houden met de ‘stroperigheid’ van de lucht. (Nee, lucht is niet echt stroperig, maar wel een heel klein beetje). Die viscositeit van lucht zorgt er voor dat met elk slag van de vleugeltjes meer lucht wordt meegezogen dan je zou denken. En dus vliegt de hommel.

De in 2004 overleden theoretische bioloog (en wiskundige, en aerodynamicus) John Maynard Smith onderzocht het  zelf en legt het veel beter uit dan ik. Hier een link naar een les van Smith , scrol naar minuut 20 voor zijn visie op de vlucht van de bumblebee.

(Terzijde: Deze bioloog heet echt John Maynard Smith! Een prachtige combi van de twee bekendste economen uit de geschiedenis, John Maynard Keynes en Adam Smith. Alsof het zo moest zijn.)

Nieuw onderzoek uit 2009 naar de vlucht van de hommel liet zien dat het een buitengewoon inefficiënt insect is. Professor Adrian Thomas of Oxford’s Department of Zoology stelt:

“A bumblebee is a tanker-truck, its job is to transport nectar and pollen back to the hive. Efficiency is unlikely to be important for that way of life.”

De hommel vliegt op brute kracht met energierijke nectar als brandstof. Het beestje kan vliegen, maar doet dat op een onhandige manier.

Geen mysterie dus. Maar misschien toch een goede metafoor voor de euro: een grote, onhandige, inefficiënte muntunie.