Kijk, dat is nou aardig van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR): met een enkel rapport leveren ze de wetenschappelijke onderbouwing voor twee journalistieke ervaringsregels. Wij journalisten dachten al dat het zo zat, maar dankzij de WRR weten we het nu zeker.

De eerste regel staat bekend als ‘Betteridge’s law of headlines’, en luidt: het antwoord op een titel met een vraagteken is altijd ontkennend. Als krant kopt: ‘Is het ultieme kankermedicijn gevonden?’, dan is het antwoord zeker nee. Anders had men wel geschreven: ‘Het ultieme kankermedicijn is gevonden!’ Vragende titels worden ook vaak gebruikt bij alarmistische verhalen waarvan de onderbouwing rammelt. ‘Zijn alle buitenlanders crimineel?’, ‘Ga je dood van blowen?’. Het antwoord is telkens nee, maar de toon is toch maar mooi gezet.

De val van de middenklasse? luidt de titel-met-vraagteken van het WRR-rapport dat vorige week verscheen. De Wet van Betteridge gaat weer op, want het antwoord is inderdaad ontkennend. Er is geen sprake van een val van de middenklasse, concluderen de onderzoekers. Als groep hield onze middenklasse (inkomens tussen 60% en 200% van het mediane inkomen) juist opvallend goed stand. Het middensegment wordt niet uitgehold, weet sociale daling te voorkomen en de koopkracht staat niet onder druk.

Voor het FD was dit het belangrijkste nieuws. ‘Middenklasse zit helemaal niet in het nauw’, opende deze krant. Maar andere media sloegen alarm. ‘Middenklasse in zwaar weer’ (Volkskrant), ‘Onzekerheid en druk op middenklasse groeit’ (NOS). Waar komen die alarmverhalen vandaan? Ook uit het WRR-rapport. Zo blijkt dat tegenwoordig vaak twee inkomens nodig zijn om tot de middenklasse te behoren. Vroeger was een kostwinner genoeg.

Maar dat komt vooral door de gekozen definitie van ‘middeninkomens’. Die is relatief ten opzichte van het mediane huishoudinkomen. Als er meer tweeverdieners zijn, stijgt het mediane inkomen en val je als eenverdiener automatisch eerder uit de bandbreedte. Dit bewijst allerminst dat de middenklasse al harder moet ploeteren. Het kan net zo goed vrije keuze zijn. Emancipatie van de vrouw, om maar wat te noemen.

Toch heeft de WRR het zelf ook over ‘kwetsbaarheid van de middengroepen’, over ‘gevoelens van onzekerheid’. De Raad roept de overheid zelfs op om onzekerheden te verminderen. Waar komt die oproep vandaan? Uit het laatste hoofdstuk van het rapport. Daarin staat het verslag van gesprekken met 46 Nederlanders met een middeninkomen. Die klagen hardop over werkdruk, helpen op school, verplichte mantelzorg voor ‘opoe’ en uiteraard over de politiek die niet luistert. ‘We worden genaaid’.

Daarmee bewijst de WRR een andere journalistieke regel. De ‘Wet van de vox-pop’. Deze luidt: Als je je verhaal niet kunt onderbouwen met feiten, ga dan de straat op om bij willekeurige voorbijgangers bevestigende meningen op te halen. Werkt altijd.