Goed nieuws van het CBS op de dag na de verkiezingen: de werkloosheid in Nederland is weer verder gedaald. Er waren in februari nu 473.000 mensen in Nederland actief op zoek naar werk. Dat is 7000 werklozen minder dan in januari.
Fijn voor die 7000, hoor ik u denken, maar er zijn dus bijna zeventig maal zoveel mensen die hun zoektocht naar werk ook in februari weer zagen mislukken. Bijna een half miljoen werkzoekenden voelden zich vorige maand afgewezen door werkgevers; hun enthousiaste sollicitatiebrieven en opgepoetste LinkedIn-profielen leverden weer niets op. Hoe goed gaat het nou helemaal met die Nederlandse arbeidsmarkt?
Beter dan je zou denken. Want het klopt niet dat de afname van de werkloosheid met 7000 personen betekent dat slechts 7000 werklozen een baan vonden. In werkelijkheid was dat veel en veel meer. Het CBS houdt dit netjes bij, niet op maandbasis, maar in intervallen van drie maanden. Hoeveel werklozen vonden tussen 1 december 2016 en eind februari 2017 werk? Dat waren er maar liefst 123.000. Veel meer dan de afname van de werkloosheid, die in diezelfde periode ‘slechts’ 26.000 bedroeg. Het verschil wordt uiteraard veroorzaakt door de mensen die in die periode hun baan verloren. Dat waren er tussen december en februari 85.000. De stromen in en uit werkloosheid zijn dus veel groter dan uit de gesaldeerde toe- of afname van de werkloosheid af te leiden valt.
En dan zijn de stromen tussen werk en werkloosheid nog niet eens de belangrijkste. Nog grotere aantallen mensen bewegen tussen ‘inactief’ en ‘actief’. Werkenden die met pensioen gaan, schoolverlaters die werk vinden, huisvrouwen of -mannen die zich weer aanbieden op de arbeidsmarkt, werklozen die waren gestopt met zoeken (en daardoor volgens de officiële definitie niet meer werkloos waren) maar nu toch werk vinden; de redenen waarom mensen bewegen tussen actief en inactief zijn divers. Tussen december en februari waren er 186.600 inactieven die in een keer een baan vonden, zonder tussendoor werkloos te zijn. Die tussenstap werd wel gemaakt door de 172.000 inactieven die weer op zoek gingen naar werk en dus officieel werkloos werden. Ongeveer 160.000 werklozen stopten met actief zoeken, terwijl 186.000 werkenden stopten met werken zonder werkloos te worden (velen hiervan gingen met pensioen).
Het zijn enorme aantallen. In totaal veranderden de afgelopen drie maanden 912.000 mensen van arbeidsmarktstatus: ze vonden werk, werden werkloos of verlieten al of niet tijdelijk de arbeidsmarkt. Dat is ruim 7% van de totale bevolking tussen 15 en 75 jaar. Zo dynamisch is de arbeidsmarkt dus: per kwartaal maakt een op de veertien volwassenen een verandering in status door. En dan zijn de mensen die van de ene baan naar de andere baan overstapten, nog niet eens meegenomen in deze cijfers.
Deze dynamiek is er in goede, maar ook in slechte economische tijden. In de grafiek hieronder staan de stromen op de arbeidsmarkt in de afgelopen tien jaar. Het gaat telkens om de driemaandsperiode tussen december van het jaar ervoor en februari. In elk jaar bewogen er in deze drie maanden meer dan 800.000 mensen op de arbeidsmarkt. De meeste beweging was er in 2014, toen in drie maanden bijna een miljoen mensen hun arbeidsmarktstatus zagen veranderen: 277.000 vonden werk, 338.000 werden werkloos en 384.000 gingen van actief naar inactief. Dit was het jaar dat het economisch herstel voorzichtig begon, terwijl bij bedrijven en overheden de ontslagrondes juist op gang kwamen. Dat zorgde voor extra bewegingen.
Arbeidsmarktdynamiek kan goed zijn voor de economie. Het zorgt voor doorstroming, zodat bedrijven de kwaliteit en kwantiteit van hun werknemersbestand snel en efficiënt kunnen aanpassen als de omstandigheden veranderen. Werknemers komen sneller op de juiste plek terecht. Maar grote dynamiek kan ook nadelen hebben, bijvoorbeeld wanneer sommige werknemers van baantje naar baantje moeten hoppen, en tussendoor steeds werkloos zijn. De politiek moet dit in goede banen leiden en een arbeidsmarkt bouwen waarin gezonde dynamiek en eerlijke kansen samengaan. Hoofdonderwerp tijdens de formatie, lijkt me!